နေပြည်တော် ၂၉ ဇန်နဝါရီ
ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံး (International Court of Justice - ICJ) ၌ တရားစွဲဆို လျှောက်ထားမှုကို ဇန်နဝါရီ ၂၃ ရက်တွင် ကြားဖြတ်စီမံဆောင်ရွက်ချက် (Provisional Measures) အဖြစ် အချက် (၄) ချက်ချမှတ်ခဲ့သည်။
အဆိုပါကိစ္စနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ဇန်နဝါရီ ၂၈ ရက် ညပိုင်းတွင် မြန်မာ့အသံနှင့် ရုပ်မြင်သံကြားမှ ICJ ၏ ကြားဖြတ်စီမံဆောင်ရွက်ချက် ချမှတ်ခြင်းဆိုင်ရာ အတွေအကြုံများ စကားဝိုင်းကို ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။
ယင်းစကားဝိုင်းတွင် ဦးဆောင်ဆွေးနွေးသူအဖြစ် ဦးကိုကို(စက်မှုတက္ကသိုလ်)က ဆောင်ရွက်ပြီး ICJ တွင် ကြားဖြတ်စီမံဆောင်ရွက်ချက် ချမှတ်ခြင်းနှင့်စပ်လျဉ်း၍ တက်ရောက်ခဲ့ကြသည့် မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံရုံးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးကျော်တင့်ဆွေ (ပူးတွဲကိုယ်စားလှယ်၊ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့)၊ ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံး အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် ဒေါက်တာသီတာဦး (အဖွဲ့ဝင်၊ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့)၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးချမ်းအေး (အဖွဲ့ဝင်၊ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့)၊ ဝါရှင်တန်ဒီစီအခြေစိုက် Law Firm တွင် ရှေ့နေအဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့ဖူးသူ၊ ဥပဒေရေးရာအကြံပေး အဖွဲ့ဝင် ဦးကျော်တင် (အဖွဲ့ဝင်၊ မြန်မာကိုယ်စား လှယ်အဖွဲ့) တို့က ပါဝင်ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။
ICJ ၏ ကြားဖြတ်စီမံဆောင်ရွက်ချက် ချမှတ်ခြင်းဆိုင်ရာ အတွေအကြုံများ စကားဝိုင်းတွင် ပါဝင်ဆွေးနွေးခဲ့ကြသူများ၏ ဆွေးနွေးချက်များကို ဖော်ပြလိုက်ပါသည် -
ဦးကိုကို ။ ။ ဒီကနေ့ ကျွန်တော်တို့ ပြောဆိုဆွေးနွေးမယ့် အကြောင်းအရာက ICJ ၏ ကြားဖြတ်စီမံဆောင်ရွက်ချက် ချမှတ်ခြင်းဆိုင်ရာ အတွေ့အကြုံများ နဲ့ပတ်သက်ပြီး စကားဝိုင်းဖွဲ့ ဆွေးနွေးကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဦးကျော်တင့်ဆွေ ။ ။ ICJ က ချမှတ်လိုက်တဲ့ ကြားဖြတ်စီမံချက်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဒီ စီမံချက်တွေ ချတာကို ကျွန်တော်တို့ မလိုလားပါဘူး။ သို့သော် ICJ က Genocide အမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကြားဖြတ်စီမံချက်တွေ တောင်းလေ့ရှိပါတယ်။ အဲဒီလို Genocide Case မှန်သမျှ ကြားဖြတ်စီမံချက်တောင်းတိုင်း ရာခိုင်နှုန်းပြည့် ကြားဖြတ်စီမံချက်တွေ ပေးလေ့ရှိပါတယ်ဆိုတဲ့အချက်ကို ဆွေးနွေးခဲ့ပါတယ်။
ဖြစ်နိုင်သလားဆိုတော့ ကျွန်တော် ပြောဘူးတဲ့စကားကို မှတ်မိသလောက် ပြန်ပြောရမယ်ဆိုရင် ကုလားထိုင်မှာ ထိုင်နေတာကို “ထိုင်”လို့ ပြောတဲ့သဘောမျိုး ကြားဖြတ်စီမံချက်တွေ ချမှတ်နိုင်ပါတယ်လို့ ကျွန်တော် ပြောခဲ့ပါတယ်။ အခု ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အဖွဲ့ဝင် တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ဦးသီဟန်မျိုးညွန့် ဒီနေ့စကားဝိုင်းမှာ မပါပါဘူး။ ဦးသီဟန်မျိုးညွန့်ပါရင် ကျွန်တော် ခန့်မှန်းတဲ့ကိစ္စ ရာခိုင်နှုန်းပြည့်မှန်တယ်လို့ သူအနေနဲ့ မှန်းတာဘယ်လောက် မှန်တယ်ဆိုတဲ့အကြောင်း ထုတ်ပြောပါလိမ့်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။
ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ချမှတ်လိုက်တဲ့ ကြားဖြတ်စီမံချက် Provisional Measures ရဲ့ အဓိက ၁ နဲ့ ၂ ဆိုတဲ့ အချက်ကို ဦးသီဟန်မျိုးညွန့်လည်း ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ ဒီအချက်တွေက ဘာလဲဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့ အနေနဲ့ Genocide Convention ဝင်ထဲက အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး လိုက်နာရမယ့်ကိစ္စတွေကို လိုက်နာပါလို့ ချမှတ်လိုက်တဲ့ ကြားဖြတ်စီမံချက်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။
ဦးကိုကို ။ ။ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးတို့ ICJ မှာ ရှိနေတဲ့အချိန် မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း Live ပြတာကိုကြည့်ပြီး Provisional Measures နဲ့ပတ်သက်ပြီး အမျိုးမျိုးပြောနေကြတာ ရှိပါတယ်။ တစ်ချို့က တို့ရှုံးပြီ၊ တစ်ချို့ကနိုင်တယ်၊ တစ်ချို့က မရှုံးဘူး/မနိုင်ဘူး စသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုးဝေဖန် ပြောဆိုနေကြတာတွေ ရှိပါတယ်။ အဲဒါတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးတို့ ဟိုမှာ တကယ်ကို မျက်ဝါးထင်ထင် တွေ့ကြုံခဲ့ရတဲ့ အတွေ့အကြုံတွေနဲ့ ဆက်စပ်ပြီး နည်းနည်းရှင်းလင်းဆွေးနွေးပေးပါဦး။
ဦးကျော်တင့်ဆွေ ။ ။ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျွန်တော်တို့ ပြီးခဲ့တဲ့စကားဝိုင်းမှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။ Provisional Measures အချခံရရင်လည်း ကိုယ်ရှုံးပြီလို့ မယူဆပါနဲ့၊ Provisional Measures အချမခံရဘူးဆိုရင်လည်း နိုင်ပြီမယူဆပါနဲ့လို့ ပြောခဲ့တာ ကျွန်တော် မှတ်မိပါတယ်။
Provisional Measures ဆိုတဲ့အပိုင်းက အမှုကို မစသေးပါဘူး။ အဲ့ဒီတော့ ဝေဖန်တဲ့အလုပ်က သူတို့ ဝေဖန်ရမဲ့ အလုပ်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါမျိုးဝေဖန်တာက ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံသာမက အခြားနိုင်ငံတွေမှာလည်း ဒီလို Talk Show Gurus တွေရှိပါတယ်။ အဲ့ဒီ Talk Show Gurus တွေက သူတို့ထင်တဲ့အရာ ပြောပါတယ်။ အဲ့ဒီလိုပြောတာကလည်း ပြောပိုင်ခွင့်မို့လို့ ဘာမှမပြောလိုပါဘူး။
သို့သော် အဲဒီပြောဆိုချက်တွေက မှန်ကန်မှုရှိဖို့ လိုပါတယ်။ အဲ့ဒီပြောဆိုချက်တွေက ပြည်သူကို ထိတ်လန့်တကြားဖြစ်အောင် ပြောတာမျိုး မဟုတ်ဖို့ လိုပါတယ်။ ဒီကိစ္စက ကျွန်တော်တို့ ထိတ်လန့်စရာ အချက်တစ်ခုမှ မပါပါဘူး။ အခုချမှတ်လိုက်တဲ့ Provisional Measures တွေဟာ ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံရဲ့ အချုပ်အခြာကို ထိခိုက်စေမဲ့ အချက်တွေ လုံး၀မပါပါဘူး။
တောင်းဆိုထားတဲ့ Provisional Measures တွေထဲမှာ ကျွန်တော်တို့အတွက် အခက်အခဲဆုံးဖြစ်စေမယ့် Fact-Finding Mission တွေကို နိုင်ငံအတွင်းမှာ ကြိုက်သလိုလာရောက် ခွင့်ဆိုတဲ့အချက်ကို Provisional Measures ချတဲ့အချိန်မှာ လုံးဝထည့်ပြီး ချထားခြင်း မရှိပါဘူး။ ဒါက Beauty is In the Eye of the Beholder ဆိုသလို ချောသလား၊ လှသလား ဆိုတာကို ကြည့်တဲ့သူက မြင်ပါလိမ့်မယ်။
ကျွန်တော်တို့ တကယ့်ကို အမှန်ကို အမှန်တိုင်းပြောရမယ်ဆိုရင် ဒီကိစ္စက ပဏာမ အဆင့်ပဲ ရှိပါသေးတယ်။ ဒီပဏာမအဆင့်မှာ ချထားတဲ့ Provisional Measures တွေက မချရင်ကောင်းပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ကလည်း မချစေချင်ပါဘူး။ သို့သော် သူရဲ့ Trend ကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် Provisional Measures Genocide Cases မှာ ကိုတောင်းဆိုတဲ့အခါတိုင်း ရာခိုင်နှုန်းပြည့်ချတဲ့ ထုံးတမ်းစဉ်လာရှိပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ Provisional Measures က လိုရမယ်ရဆိုတဲ့ အနေအထားမျိုး ဆောင်ရွက်တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ကို Provisional Measures ချလိုက်တဲ့အတွက် ရှုံးနိမ့်တယ်လို့ ပြောလို့မရပါဘူး။ ချလိုက်တဲ့ Provisional Measures တွေကလည်း ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံရဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာကို ထိခိုက်စေမဲ့ Provisional Measures မျိုး မဟုတ်ပါဘူး။
အဓိက အချက် ၂ ချက်ဖြစ်တဲ့ Provisional Measures နှစ်ခုလုံးက ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ Convention ဝင်ကတည်းကိုက ဒီအတိုင်း လိုက်နာကျင့်သုံးပါမယ်ဆိုတဲ့ Commitment တွေကို ချမှတ်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒါကို ကျွန်တော် အလေးထား ပြောကြားချင်ပါတယ်။
ဦးကိုကို ။ ။ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးက အတွေ့အကြုံလေးနဲ့ ခြုံငုံပြီး ရှင်းပြသွားတဲ့အတွက် ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ အဲဒီချမှတ်လိုက်တဲ့ ကြားဖြတ်စီမံဆောင်ရွက်ခြင်း Provisional Measures ၄ ချက်ရှိတာကို ကျွန်တော် မှတ်သားထားပါတယ်။ အချက် (၁) နဲ့ (၂) ကို ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ပြောသွားတဲ့အထဲမှာပါတော့၊ အဲဒီအချက် (၁) နဲ့ (၂) ပတ်သက်ပြီး ဆရာဦးချမ်းအေးက အသေးစိတ်ကလေးဆွေးနွေးပေးပါဦးခင်ဗျာ။
ဦးချမ်းအေး ။ ။ ICJ ကချခဲ့တဲ့ ကြားဖြတ်စီမံဆောင်ရွက်ချက် ၁ က ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံ ပါဝင်လက်မှတ်ထိုးပြီး လိုက်နာဖို့ရှိတဲ့ Genocide Convention Article - 2 ကို ဆိုလို တာပါ။ Article - 2 မှာ ဘယ်လိုဖော်ပြထားလဲဆိုတော့ Genocide ကျူးလွန်တဲ့ပြစ်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အဓိပ္ပါယ်ဖော်ထားတယ်။ ဘယ်လိုဖော်ပြထားလဲဆိုတော့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံမှာရှိတဲ့ လူမျိုး၊ လူမျိုးစု၊ လူမျိုးရေး နဲ့ပတ်သက်တာ ဒါမှမဟုတ် ဘာသာရေးနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အုပ်စုတစ်ခုအပေါ်မှာ ကျူးလွန်မှုတွေ မလုပ်ရဘူး။
တမင်တကာ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ကျူးလွန်မှုတွေ မလုပ်ရဘူး။ မလုပ်ရတဲ့ပြစ်မှုတွေက ဘာတွေလဲဆိုတာကို ဖော်ပြထားပါတယ်။ နံပါတ်(၁)က သတ်ဖြတ်တာ၊ နံပါတ်(၂)က ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကြီးကြီးမားမား ထိခိုက်စေတာမျိုး မပြုလုပ်ဖို့၊ နံပါတ်(၃)က တမင်ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိနဲ့ အုပ်စုကို ဖျက်စီးတာမျိုး၊ ဖျက်လိုဖျက်စီး လုပ်တာမျိုး၊ နံပါတ်(၄)က ဒီအုပ်စုတွေထဲမှာရှိတဲ့ ကလေးမွေးဖွားဖို့ ပိတ်ပင်တားဆီးတာ၊ နောက်ဆုံး နံပါတ်(၅)က အုပ်စု တစ်ခုမှာရှိတဲ့ ကလေးတွေကို တခြားအုပ်စု တစ်ခုကို အတင်းအကျပ် ပို့ဆောင်တာမျိုး ဒါတွေလုပ်တယ်ဆိုရင် Genocide မြောက်တယ်။
အဲဒါကြောင့် ဒါတွေကိုမလုပ်ဖို့ Provisional Measures နံပါတ်(၁)က ဆိုလိုတာကို ကျွန်တော်တို့ လိုက်နာမယ်ဆိုပြီး မိမိရဲ့သဘောဆန္ဒနဲ့ ကတိကဝတ်ပြုထားတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါက ပြဿနာမရှိပါဘူး။ ဂမ်ဘီယာက သူလိုလားချက်နဲ့ တောင်းဆိုတာတွေကို စာသားအသစ်တွေ၊ မဆိုင်တာတွေကို မထည့်ပါဘူး။
Provisional Measures နံပါတ်(၁)ကို ICJ က Genocide Convention ရဲ့ Article - 1 အရ မြန်မာနိုင်ငံက လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမယ်။ အရင်ကလည်း လိုက်နာဆောင်ရွက်မယ်လို့ ကတိကဝတ်ပြုထားတယ်။
ဦးကိုကို ။ ။ အဲဒီတော့ Genocide Convention မှာ ပါပြီးသား အချက်အလက်တွေကို ကျွန်တော်တို့က ဒါတွေကို လိုက်နာပါမယ်ဆိုပြီး ကတိကဝတ်ပြုထားတဲ့ ကိစ္စတွေကို Measures နံပါတ်(၁)မှာ ပြန်ဖော်ပြတဲ့သဘောကို ပြောချင်တာလား။
ဦးချမ်းအေး ။ ။ ဟုတ်ပါတယ်။ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက တောင်းဆိုထားတဲ့ စာသားအသစ် ထည့်တာတွေကို ICJ က မထည့်ပေးပါဘူး။ နောက်တစ်ခုက Rape လုပ်တာ အဓမ္မပြုကျင့် တာမျိုးတွေ၊ နောက်တစ်ခါ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်တာတွေ၊ နောက်တခါ နေအိမ်တွေ၊ ရွာတွေကို မီးရှို့တာတွေ၊ နောက်ပြီး မြေယာတွေ၊ ပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို ဖျက်ဆီးတာတွေ၊ နောက်တစ်ခုက စားနပ်ရိက္ခာတွေ မရအောင် တားဆီးပိတ်ပင်တာတွေ၊ ဒါတွေကို ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက အဆိုပြုတဲ့အချိန်တုန်းက ထည့်ထားပါတယ်။ ဒါတွေကို တရားရုံးက လက်မခံဘဲ Genocide Convention စာချုပ်ရဲ့ Article - 2 မှာပါတဲ့အတိုင်း ဒါတွေ မလုပ်ရဘူး။ Article - 1 မှာ ဒါတွေကို တားဆီးရမယ်၊ အရေးယူရမယ်ဆိုတာ ရှိထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါက Provisional Measures နံပါတ်(၁) ဖြစ်ပါတယ်။
နံပါတ်(၂)က မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ တပ်မတော်၊ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ အစည်းတွေ သူတို့ရဲ့ထိန်းချုပ်မှုအောက်မှာ တိုက်ရိုက် သို့မဟုတ် သွယ်ဝိုက်ရှိတဲ့ ဘယ်အဖွဲ့အစည်းမဆို၊ ဘယ်လူပုဂ္ဂိုလ်မဆို Provisional Measures နံပါတ်(၁)မှာ ရှိတာတွေကို မကျူးလွန်ရဘူးဆိုပြီး ပြောပါတယ်။ ပြောပြီးမှ ဘယ်လိုပုံစံနဲ့ မကျူးလွန်ရဘူးလဲ၊ ဘယ်လိုမျိုးတွေ မကျူးလွန်ရဘူးလဲ ဆိုတာကို သူက ထပ်ပြောပါတယ်။ ထပ်ပြောတော့ စာချုပ်ရဲ့ Article - 3 မှာ ပါတဲ့အတိုင်းကို အတိအကျဖော်ပြထားပါတယ်။ ဥပမာ - Genocide ကျူးလွန်တဲ့အခါမှာ ကြံစည်မှု မလုပ်ရဘူး။ လျှို့ဝှက်ကြံစည်မှု မလုပ်ရဘူး။ နောက်ပြီး ဒါတွေကို ပြည်သူတွေ လှုံ့ဆော်တဲ့ဟာမျိုး မလုပ်ရဘူး။ ကြိုးစားအားထုတ်မှု မလုပ်ရဘူး။ ဒါပြင် ပါဝင်ကြံစည်တာမျိုးမှာ အတူပါဝင်တာမျိုး မလုပ်ရဘူး။ ဒါတွေက Article - 3 မှာ ပါပြီးသားဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတွေကို ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံက လက်ခံထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဟာကို Article - 3 အတိုင်း ICJ က ဖော်ပြပေးပါတယ်။
ဂမ်ဘီယာက ဒီနေရာမှာ Provisional Measures နံပါတ်(၁)မှာ တောင်းဆိုတဲ့အတိုင်း စာသားအသစ်တွေ ထပ်ထည့်ပါတယ်။ ဒါတွေကို တရားရုံးက လက်မခံဘဲ Article - 3 အတိုင်းရှိတဲ့အတွက် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ပြောသလို Provisional Measures နံပါတ် (၁)နဲ့ (၂)ကို ကျွန်တော်တို့ ကိုယ်တိုင်လိုက်နာပါမယ်လို့ ကတိကဝတ်ပြုထားတဲ့အတိုင်း လိုက်လည်းလိုက်နာနေပါတယ်။ ဆက်ပြီးလိုက်နာရမှာတွေကို ဖော်ပြထားတာပါ။ ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ တွေ့တာက ဒီမှာ စာသားအသစ်တွေ မပါဘူး။ ကျွန်တော်တို့ကို ထိ ခိုက်နိုင်မယ့်၊ အချုပ်အခြာအာဏာကို ထိပါးစေတဲ့အရာမျိုးလည်း မတွေ့ရပါဘူး။
ဦးကျော်တင့်ဆွေ ။ ။ တစ်နည်းအားဖြင့် ဒီစာချုပ်အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ကတည်းကိုက လုပ်ပါမယ်ဆိုတဲ့ ကိစ္စတွေကို လုပ်ပါလို့ ပြောခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ထပ်ပြောရရင် ကျွန်တော်တို့ ထိုင်နေတာကို ထိုင်ပြီးနေပေးပါလို့ ပြောတဲ့သဘောမျိုး သက်ရောက်တယ်လို့ ပြောချင်ပါတယ်။
တစ်ဆက်တည်း ကျွန်တော် ပြောချင်တာက ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး တရားရုံးတော်က ချလိုက်တာက သတ်သတ်၊ အဲဒီအပေါ်မှာ မူတည်ပြီး စကားလုံးလေးတွေပြောင်းပြီး နိုင်ငံတကာမီဒီယာမှာ ထည့်ထားတာ တွေ့ရပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ တာဝန်က ဘာလဲဆိုတော့ To Prevent ဖြစ်သလို အခုချမှတ်တာလည်း To Prevent ပဲဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒါမျိုးကို တချို့နိုင်ငံတကာမီဒီယာမှာ To Stop ဆိုပြီး ဒါတွေလုပ်နေတာကို မလုပ်နဲ့ဆိုတဲ့ ပုံစံမျိုးကို ဇောင်းပေးရေးထားတာ တွေ့ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့က ဒါတွေကို လုပ်နေတာ မဟုတ်ဘူးလို့ နဂိုက ပြောထားတယ်။ အခုက ကျွန်တော်တို့ကို မလုပ်နဲ့လို့ ပြောတာလည်း မဟုတ်ဘူး။ မူလကတိကဝတ်အတိုင်း ဒါတွေမဖြစ်အောင် Prevent လုပ်ပေးပါဆိုတဲ့ အချက်ကိုပြောခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။
ဦးကိုကို ။ ။ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ပြောတာတွေကို ကျွန်တော်လည်း သတိထားမိပါတယ်။ Provisional Measures မှာ Prevent ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို အသေအချာသုံးထားတာ တွေ့မြင်ပေမယ့်၊ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိနဲ့ Stop ဆိုပြီးသုံးတာကို ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ကိုယ် တိုင်ရှင်းပြမှ ပိုပြီးရှင်းသွားတာပါ။
ဦးကျော်တင် ။ ။ ဦးချမ်းအေးပြောတာ မှန်ပါတယ်။ ဥပဒေအရ ချမှတ်တဲ့ အချက်အလက်တွေကို ဖတ်မယ်ဆိုရင် သူတို့ခေါ်တာ chapeau ။ ခုနကပြောသွားတဲ့ အမှုတွေ၊ လူသတ်မှုတွေအားလုံးကို Article - 2 မှာ ရေးထားတာက Genocidal Intent လူမျိုးပြုန်းတီးအောင် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဒီအမှုတွေကို ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုရင် Genocide Convention ကို ချိုးဖောက်မှု ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအမှုတွေအားလုံးက chapeau နဲ့အတူတူ ဖတ်ရမယ်လို့ ကျွန်တော် ဖြည့်ပြောချင်ပါတယ်။
ဦးကျော်တင့်ဆွေ ။ ။ chapeau က Article - 1 မှာ ပါတာပါ။
ဦးကိုကို ။ ။ နံပါတ် ၁ နဲ့ ၂ ကို ဆရာဦးအေးချမ်း ရှင်းပြတော့ တော်တော်သိသွားပါတယ်။ နံပါတ် ၃ အချက်ကို ဆက်ပြီး ကျွန်တော် အသေးစိတ်သိလိုပါတယ်။ ဆရာမ ဒေါ်သီတာဦး အနေနဲ့ ဥပဒေရေးရာ ရှုထောင့်ကနေ သုံးသပ်ဆွေးနွေးပေးပါဦးခင်ဗျာ။
ဒေါက်တာသီတာဦး ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ပါ ဆရာဦးကိုကို။ ကျွန်မတို့ မြန်မာနိုင်ငံကို ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက ICJ မှာ ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းဖို့ တောင်းဆိုတဲ့ အချိန်ကစပြီး စကားဝိုင်းတွေကို စဉ်ဆက်မပြတ် ကျင်းပလာခဲ့ပါတယ်။ ဒီစကားဝိုင်းတွေရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်က အဖြစ်အပျက်အကြောင်းတွေ၊ သတင်းအချက်အလက်အမှန်တွေ၊ ကြုံတွေ့ခဲ့ရတဲ့ အတွေ့အကြုံတွေ အဲဒါတွေကို ပြည်သူကို စဉ်ဆက်မပြတ် မျှဝေချင်လို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ICJ ကနေ Provisional Measures ၄ ချက် ချခဲ့တယ်။ နံပါတ် ၁ နဲ့ ၂ ကို ရှင်းပြပြီး ဖြစ်တဲ့အတွက် တတိယအချက်ကို ရှင်းလင်းတင်ပြ ပေးချင်ပါတယ်။ ကျွန်မတို့ နိုင်ငံမှာ လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကော်မရှင်ရဲ့ အပြီးသတ်အစီရင်ခံစာကို နိုင်ငံတော် သမ္မတရုံးကို ဇန်နဝါရီ ၂၀ ရက်မှာ တင်ပြခဲ့တယ်။ ဒီအစီရင်ခံစာပါ အချက်တွေနဲ့ စပ်လျဉ်း ပြီး နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံးကနေ စစ်ဥပဒေချုပ်ရုံးနဲ့ ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံးကို အစီရင်ခံစာပါကိစ္စတွေကို ဆက်လက်ပြီး စုံစမ်းဖော်ထုတ်ဖို့၊ တရားစွဲဆိုအရေးယူခြင်းတွေ ပြုလုပ်ဖို့ ညွှန်ကြားခဲ့ပါတယ်။
ဒီညွှန်ကြားချက်တွေအရ ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံးနဲ့ စစ်ဥပဒေချုပ်ရုံး ကနေပြီး အစီရင်ခံစာပါ လေ့လာတွေ့ရှိချက်တွေကို ဆက်လက်ပြီး စုံစမ်းဖော်ထုတ်သွားမယ်။ အထောက်အထားခိုင်လုံမှုတွေနဲ့အတူ တရားစွဲဆိုအရေးယူသွားမယ်ဆိုတဲ့ ကြေညာချက်တွေ အသီးသီးထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီထုတ်ပြန်ကြေညာချက်တွေ ပြုလုပ်ခဲ့တာက ကျွန်မတို့ နိုင်ငံကို ICJ ကနေ Provisional Measures ချမှတ်တဲ့ ဇန်နဝါရီ ၂၃ ရက် မတိုင်ခင်က ဖြစ်ပါတယ်။
ကျွန်မတို့က ဒီအစီရင်ခံစာတွေအရ၊ ကြေညာချက်တွေအရ စုံစမ်းအရေးယူ ဖော်ထုတ် တရားစွဲမယ်ဆိုရင်၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကျင့်သုံးနေတဲ့ ပြစ်မှုဆိုင်ရာကျင့်ထုံး ဥပဒေတွေ၊ သက်သေခံဥပဒေတွေ၊ ရာဇသတ်ကြီးဥပဒေတွေနဲ့ အစဉ်အလာအတိုင်း အရေးယူဆောင်ရွက်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို တရားစွဲဆို စုံစမ်းအရေးယူ ဖော်ထုတ်မယ်ဆိုတဲ့ ကိစ္စတွေမှာ အထူးသဖြင့် ကျွန်မရှင်းလင်းတင်ပြချင်တာက ရာဇသတ်ကြီးဥပဒေရဲ့ ပုဒ်မ ၂၀၁ မှာ “ပြစ်မှု ကျူးလွန်သူကို ကာကွယ်ရန်အလို့ငှာ၊ အဲဒီပြစ်မှုကျူးလွန်ခြင်း နဲ့စပ်လျဉ်းတဲ့ သက်သေခံချက်တွေ၊ သက်သေခံအထောက်အထားတွေ ဒါတွေကို ဖျောက်ဖျက်ခဲ့မယ် ဆိုရင်” ရာဇသတ်ကြီးဥပဒေ ပုဒ်မ ၂၀၁ မှာ ထိရောက်တဲ့ ပြစ်ဒဏ်တွေကို ပြဋ္ဌာန်းထားပါတယ်။ ပြစ်ဒဏ်အမျိုးအစားအလိုက် ၇ နှစ်သော်လည်းကောင်း၊ ၃ နှစ်သော်လည်းကောင်း ပြစ်ဒဏ်နဲ့အတူ ငွေဒဏ်ကို ချမှတ်ထားပါတယ်။
ဒါက သက်သေခံပစ္စည်း ဖျောက်ဖျက်ခြင်း၊ သက်သေခံအထောက်အထားတွေ ဖျောက်ဖျက်ခြင်း နဲ့ပတ်သက်ပြီး နဂိုကတည်းက ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက် အတိအကျရှိတယ်။ သက်သေခံပစ္စည်းတွေနဲ့ အထောက်အထားတွေ မဖျောက်ဖျက်ရ၊ ဖျောက်ဖျက်ရင် အရေးယူမယ်ဆိုတာ ကျွန်မတို့မှာ ရှိပြီးသား ဖြစ်ပါတယ်။
ICJ ကနေ ကြားဖြတ်စီမံချက် ချမှတ်တဲ့ တတိယအချက်က Genocide ပြစ်မှု ကျူးလွန်ခြင်းနဲ့စပ်လျဉ်းတဲ့ သက်သေခံ အထောက်အထားတွေ၊ အချက်အလက်တွေကို ဖြောက်ဖျက်ခြင်း မပြုရအောင် ကာကွယ်ရမယ်လို့ ကျွန်မတို့ကို ချမှတ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီချမှတ်ခဲ့တဲ့ အချက်ကလည်း ကျွန်မတို့ နိုင်ငံက လက်ရှိမှာ ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းထားပြီးတဲ့ အချက် ဖြစ်ပါတယ်။ ထပ်ပြီး တာဝန်ပိုလာတဲ့ သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းချက် မဟုတ်ဘူးလို့ ကျွန်မက ICJ ရဲ့ တတိယအချက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ရှင်းလင်းတင်ပြချင်ပါတယ်။
ဦးကိုကို ။ ။ ဆရာမပြောချင်တာက နိုင်ငံမှာ ပြဋ္ဌာန်းထားတဲ့ ဥပဒေတွေက ဒါတွေကို လေးစားလိုက်နာဖို့၊ ကာကွယ်ပေးဖို့ ရှိပြီးသားဖြစ်တယ်လို့ ပြောချင်တာဖြစ်တယ်။
ဦးကျော်တင့်ဆွေ ။ ။ ဆရာမ ဒေါ်သီတာဦး ပြောသွားသလို ကျွန်တော်တို့က ဒီကိစ္စတွေကို စုံစမ်းစစ်ဆေးမယ်ဆိုတာ ICJ က စီရင်ချက် မချခင်ကတည်းက ကိုယ့်ဟာကိုယ် ဆုံးဖြတ်ထားတဲ့ ကိစ္စဖြစ်တယ်။ ဒါတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံးက ညွှန်ကြားချက်ထုတ်တယ်။ ဒါပြင် နိုင်ငံတော်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ အရပ်သားတွေ ကျူးလွန်တဲ့အမှုကို ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံးက တရားစွဲဆို စုံစမ်းတာတွေလုပ်ရမယ်။ တကယ်လို့ တပ်မတော်သား အပါအဝင် လုံခြုံရေးအဖွဲ့အစည်းတွေက ကျူးလွန်တယ်လို့ စွပ်စွဲတဲ့ကိစ္စတွေကို သူရဲ့ Judge Advocate General အပိုင်းက စုံစမ်းစစ်ဆေးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
တနည်းအားဖြင့် ကျွန်တော်တို့ ထုတ်လိုက်တဲ့ ကြေညာချက်တွေက ဒါတွေကို လုပ်မယ်ဆိုပြီး တခါတည်း ဆုံးဖြတ်ပြီးသား ဖြစ်ပါတယ်။ ICJ ရဲ့ Provisional Measures ၃ ကြောင့် ကျွန်တော်တို့ လုပ်တာ မဟုတ်ပါဘူး။ အဲဒီမတိုင်ခင်ထဲက ကျွန်တော်တို့ လုပ်ထားခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ ကိုယ်တိုင် ဒါလုပ်မယ်ဆိုတာ ခုနတုန်းက Penal Code အရ သက်သေခံပစ္စည်း မဖျောက်ဖျက်ရဆိုတာ နိုင်ငံရဲ့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနဲ့ တာဝန်ဖြစ်ပါတယ်။ ထပ်ပြောရမယ်ဆိုရင် ဒါက ထိုင်နေတဲ့ကိစ္စကို ထိုင်ပါလို့ ပြောတာနဲ့ အတူတူပါလို့ ကျွန်တော် ပြောချင်ပါတယ်။
ဦးကိုကို ။ ။ နံပါတ် ၁ နဲ့ ၂ ကို ဆရာဦးချမ်းအေးက ဆွေးနွေးပေးတယ်။ နံပါတ် ၃ ကို ဆရာမဒေါ်သီတာဦးက သေချာဆွေးနွေးပေးတယ်။ နံပါတ် ၄ အချက်မှာ အစီရင်ခံစာ လုပ်ရမယ်၊ Report လုပ်ရမယ်ဆိုတာပါတယ်။ အဲဒီအချက်နဲ့ စပ်ဆက်ပြီး ဒီလိုမျိုးလုပ်ရမယ်ဆိုရင် ဒါနိုင်ငံရဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာကို ထိပါးတာ၊ ဘာလို့လုပ်ရမလဲဆိုပြီး ဝေဖန်ပြောဆို သုံးသပ်ပြောဆို နေတာတွေရှိပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ စကားဝိုင်းရဲ့ ရည်ရွယ်ချက် တစ်ခုက ဒီလို သို့လော၊ သို့လောတွေကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ဖြစ်အောင် ပြောရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဆရာဦးကျော်တင်အနေနဲ့ အချက် ၄ ကို နည်းနည်းဆွေးနွေးပေးပါ။
ဦးကျော်တင် ။ ။ ကျွန်တော် အဲဒါတွေကို ကြားမိပါတယ်။ မြန်မာပြည်နဲ့ ဂမ်ဘီယာ အမှု(Case)တစ်ခုမှာပဲ အစီရင်ခံစာ တင်ခိုင်းတာ မဟုတ်ပါဘူး။ တခြား Cases တွေမှာ လည်း ရှိပါတယ်။ ဥပမာ ရုရှားနဲ့ ဂျော်ဂျီယာ Case ၊ ICJ မှာ ကြားဖြတ်အစီအမံနဲ့ အစီရင်ခံစာ တင်ခိုင်းပါတယ်။ ဒါက ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီ အမြဲတမ်းအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ရုရှားကိုတောင် ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ တကယ်လို့ Report တင်တာက အချုပ်အခြာ အာဏာကို ထိခိုက်မယ်ဆိုရင် ရုရှားနိုင်ငံက ဘယ်လက်ခံမှာလဲ။ တခြားနိုင်ငံတကာ ဖြစ်စဉ်တွေမှာ အစီရင်ခံစာတင်ဖို့ တာဝန်တွေရှိကြတာကို ကျွန်တော် ကြားဖူးပါတယ်။
ကျွန်တော်အနေနဲ့ အစီရင်ခံစာတင်ရတာက အခွင့်အလမ်းကောင်း တစ်ခုလို့မြင်ပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လည်းဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့သိတဲ့အတိုင်း မြန်မာပြည်ရဲ့ Narrative ၊ မြန်မာပြည်မှာ လုပ်နေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေ၊ ရခိုင်ပြည်နယ်ရဲ့ အခြေအနေကို ကောင်းမွန်အောင်လုပ်နေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို နိုင်ငံတကာ တင်ပြဖို့ခက်နေတာကို သိပြီးသားဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်တော်မြင်တာက အစီရင်ခံစာတင်ခြင်းသည် ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ဘောင်အတွင်း Report တွေ၊ ကိုယ့်ရဲ့ Narrative တွေကို တင်ပြလို့ရမယ့် အခွင့်အလမ်းကောင်းတစ်ခုလို့ မြင်ပါတယ်။
ဦးကျော်တင့်ဆွေ ။ ။ ကုလသမဂ္ဂမှာ စာချုပ်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး Reporting Obligation ဆိုတာ ရှိပါတယ်။ အဲဒီစာချုပ်ဝင်တယ်ဆိုရင် Reporting Obligation လုပ် လေ့ရှိတယ်။ ဒီမှာက Report လုပ်ပါဆိုပြီး ကြားဖြတ်စီမံချက်တွေ ချမှတ်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီတော့ (၁) ကျွန်တော်တို့ Genocide လုပ်သလား၊ မလုပ်ဘူး။ မလုပ်တဲ့အကြောင်းကို အထောက်အထားနဲ့ ကျွန်တော်တို့က ရုံးတော်ကို ကြိုပြီးတင်ပြနိုင်တဲ့ အခွင့်အလမ်းလို့ သတ်မှတ်လို့ ရပါတယ်။
ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အမှုက အခုပြီးအုံးမှာ မဟုတ်ဘူး။ ဒါပြီးရင် ကျွန်တော်တို့ အနေနဲ့ တရားရုံးက စီရင်နိုင်ခွင့် ရှိသလား၊ မရှိဘူးလား ဆိုတာကို စောဒကတက်နိုင်ပါ သေးတယ်။ လူပိန်းစကားနဲ့ပြောရရင် Jurisdiction ကို Challenge လုပ်လို့ရတဲ့ အခွင့်အလမ်း ရှိပါသေးတယ်။ ပြီးတဲ့အခါ Merits Case ဆိုတဲ့အခါ၊ ဒါရဲ့အနှစ်သာရ Genocide ကျူးလွန်မှု ရှိ၊ မရှိ ဆိုတဲ့အပိုင်းလည်း နောက်တော့ ရောက်လာပါအုံးမယ်။
ဒါနဲ့စပ်လျဉ်းတဲ့ Talk Show တွေမှာ ပြည်သူကို လှန့်နေတာတွေ့ရပါတယ်။ ဘယ်လို့လှန့်တာလဲဆိုတော့ အချက်အလက်တွေကြည့်ပြီး၊ အကြာရှည်ဆုံး Case တွေကို ကြည့်ပြီး ၁၂ နှစ်ကြာမယ်၊ ၁၃နှစ်ကြာမယ်၊ ဒို့တော့ ဒုက္ခရောက်ပါမယ်။ အဲဒီလိုကြာတဲ့ Case ရှိသလို၊ အဲဒီလောက်ကြာမယ်လို့ အပြတ်ပြောလို့ မရပါဘူး။
Provisional Measures က အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ တစ်ခုအနေနဲ့ လိုက်နာရမယ့် ကိစ္စဖြစ်ပါတယ်ဆိုတာ အမှန်ပါ။ အဲဒီလို လိုက်နာရတဲ့အခါမှာ Provisional Measures ချလိုက်တဲ့အတွက် နိုင်ငံအကြီးအကျယ် ဒုက္ခရောက်ပါပြီဆိုပြီး ScareTactics ပြည်သူလူထုကို ကြောက်လန့်အောင် ပြောနေတာတွေကို တွေ့နေရပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ အခက်အခဲ မဟုတ်ဘူးလား၊ အခက်အခဲ မရှိဘူးလား ရှိပါတယ်။
ကျွန်တော်တို့ ဘယ်မှာကတည်းက အခက်အခဲ ရှိသလဲဆိုတော့ Genocide Convention ကို ဖောက်ဖျက်ပါတယ်လို့ အစွပ်စွဲခံရတာကိုက အင်မတန်မှ ရင်နာစရာကောင်းတဲ့ အခက်အခဲပါ။ ဒီအခက်အခဲကို ကျော်လွှားအောင်ဆိုပြီး ကျွန်တော်တို့ အခု နည်းမျိုးစုံနဲ့ လုပ်နေပါတယ်။ အခုလို ICJ က ချမှတ်လိုက်တဲ့ အချက်တွေကလည်း မချရင်တော့ ကျွန်တော်တို့ အများကြီးဝမ်းသာမှာပါ။ သို့သော် သူရဲ့ လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်၊ သူ့ရဲ့ ဥပဒေကြောင်းအရ Provisional Measures ကို ချလိုက်တယ်။ ချလိုက်တာကလည်း Convention အရ လိုက်နာရမယ့်အချက်တွေကို ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ပြည်တွင်းဥပေဒအရ ကိုယ်တိုင်လုပ်ဆောင်ရမယ့် အချက်တွေ၊ လုပ်ဆောင်ရမယ့်ကိစ္စမျိုးတွေ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါကြောင့် ဒီ Reporting Obligation ကနေပြီး ကျွန်တော်တို့ Genocide မရှိအောင် ဘာတွေ လုပ်ဆောင်နေတယ်ဆိုတာကို ထိထိရောက်ရောက် တင်ပြနိုင်တယ်ဆိုရင် နောက်ပိုင်း Case ဖြစ်တဲ့၊ အဲဒီ Case မျိုးရောက် လာတယ်ဆိုရင် Merit Case မှာ နိုင်အောင် အထောက်အကူပြုမယ့် ခြေလှမ်းတစ်ခုလို့ ယူဆလို့ ရပါတယ်။ ဒါက သူတို့ပြောသလိုပဲ Challenge Into Opportunity ဆိုသလို စိန်ခေါ်မှုတွေရှိတယ်။ စိန်ခေါ်မှုတွေကို သုံးတတ်ရင် အခွင့်အရေး ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီအချက်ကို ကျွန်တော်အနေနဲ့ တင်ပြချင်ပါတယ်။
ဦးကိုကို ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ပါ ခင်ဗျာ။ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒီဟာနဲ့ ဆက်စပ်ပြီး ပြောတဲ့ကိစ္စ ကို တချို့သော သတင်းစာဆရာတွေကလည်း အဲဒီလိုအချက်ကို အပြုသဘောနဲ့ ထောက်ပြသွားတာ ကျွန်တော် ကြားလိုက်မိပါတယ်။ ကျွန်တော်ဆက်ပြီး ဆွေးနွေးချင်တာက ဂမ်ဘီယာကနေပြီး တရားရုံးမှာ လျှောက်ထားတဲ့ အချက် ၆ ချက်အနက် နံပါတ် ၆ အချက်ကို တရားရုံးက လုံးဝကို မထည့်ခဲ့ဘူး။ အဲဒါ ဘာကြောင့်လဲဆိုတာ ပြောပြပေးပါအုံး။
ဦးကျော်တင့်ဆွေ ။ ။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ပထမဦးဆုံး မတရားလို့ပါ။ ကျွန်တော်တို့ကို အခုစွပ်စွဲထားတာက ဘယ်ပေါ်မူတည်ပြီးလည်းဆိုတော့ FFM ရဲ့ ခိုင်လုံမှုမရှိတဲ့၊ FFM ရဲ့ သူများတွေပြောတဲ့ လုပ်ဇာတ်ကို စိစစ်မှုမရှိဘဲနဲ့ ထည့်ထားတဲ့ အစီရင်ခံစာအပေါ် မူတည်ပြီး ကျွန်တော်တို့ကို ဒီတရားစွဲဆိုမှုကို အခြေခံထားတာပါ။
Provisional Measures ချတာကလည်း FFM ရဲ့ Report အပေါ်မူတည်ပြီး ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်ဖွယ် Prima Facie ရှိတယ်ဆိုပြီး ဒါချထားခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ FFM ကို ကျွန်တော်တို့က နဂိုတုန်းက လက်မခံနိုင်ပါဘူးလို့ ပြောထားပါတယ်။ လက်မခံပါဘူးလို့ ပြောတဲ့အခါမှာ လက်ခံဖို့ဆိုပြီး အတင်းအကြပ်ပြောတယ်ဆိုရင် ကျွန်တော်တို့က ဒီအချက်ကို လက်ခံမှာလားဆိုတာတဲ့အချက်ကို တရားသူကြီးတွေ တွေးမှာပါ။
နောက်တရားသူကြီးတွေက ဘာလိုချင်သလဲဆိုတော့ Unanimity ဆိုတာကို လိုချင်ပါတယ်။ အားလုံးက သဘောတူပါသည်ဆိုတဲ့ အချက်ကို လိုချင်တယ်။ ဒါကြောင့်မို့ Unanimity ရတယ်လို့ ပြောတဲ့နေရာမှာ Unanimity ရမှာပေါ့၊ အားလုံးသဘောတူမှာပေါ့၊ သူတို့ ချမှတ်တဲ့အချက်တွေက Convention အရ ကျွန်တော်တို့ လိုက်နာရမယ့် အချက်တွေကို ထည့်သွင်းချမှတ်တာဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီတော့ တရားသူကြီးဆိုတာ တရားရတယ်လေ။
တရားရတာဖြစ်တဲ့အတွက် ဒီချမှတ်ချက်တွေကို ချမှတ်တဲ့အခါမှာ လိုက်နာရမယ့် အချက်တွေကို လိုက်နာပါလို့ ပြောတဲ့အချက်ကို ဘယ်တရားသူကြီးက လက်မခံဘူးလို့ ပြောလို့ရမှာလဲ။ နံပါတ် (၆) ကို ချလိုက်မယ်ဆိုရင် လက်မခံတဲ့ တရားသူကြီးတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ အဲဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး သူတို့အနေနဲ့ ဘယ်နှစ်ယောက်က ထောက်ခံပါတယ်။ ဘယ်နှစ်ယောက်က ကန့်ကွက်ပါတယ် ဆိုတာမျိုးတွေ ပေါ်လာမယ်။ ကန့်ကွက်တဲ့ ကိစ္စကတောင် ပိုရင်ပိုဦးမယ်။ အဲဒီအချက်တွေအပေါ်မူတည်ပြီး အကုန်စဉ်းစားတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။
ကျွန်တော်အနေနဲ့ ပြောရရင် အဲဒီတောင်းဆိုချက်က တရားမျှတမှုမရှိဘူး။ နောက်တစ်ခုက တရားရုံးမှာ တကယ်ဒါမျိုးကို ခွင့်ပြုလေ့မရှိဘူး။ ခွင့်ပြုလေ့မရှိတဲ့ အချက်ကို သူတို့က ရလိုရငြား တောင်းဆိုတာပါ။ အဲဒီတော့ အဲဒါမရပါဘူး။ မရတဲ့အတွက် ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ အများကြီးဝမ်းသာပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဒီကိစ္စဟာ ချမှတ်သင့်တဲ့ကိစ္စ မဟုတ်တဲ့အတွက် မချမှတ်ဘူးဆိုတာကို ကျွန်တော်တို့ သိရှိပြီး ကျေနပ်တယ်လို့ ပြောရမှာပါ။
ဦးကိုကို ။ ။ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ရှင်းပြတဲ့အထဲမှာ ဒီအချက် ၄ ချက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘာကြောင့်တရားရုံးကနေပြီး တရားသူကြီးတွေအားလုံးက သဘောတူခဲ့တယ်ဆိုတာကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သိရပါပြီ၊ အဲဒီမှာ ဆက်စပ်ပြီး လူတွေစိတ်ဝင်စားတဲ့အချက်က တချို့ သော တရားသူကြီးတွေက Separate Opinion တွေ ပေးတဲ့ကိစ္စလေးလည်း တော်တော်လေး စိတ်ဝင်စားကြပါတယ်။ အဲဒီထဲမှာမှ နှစ်ဦးကို တော်တော်လေး စိတ်ဝင်စားတယ်။ Social Media တွေအပေါ်မှာ ပြောကြ၊ ဆိုကြတာရှိပါတယ်။ တစ်ခုက တရုတ်၊ နောက်တစ်ခုက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အက်စ်ဟော့ တရားသူကြီး။ တရုတ်ကိုယ်စားပြုတဲ့ တရားသူကြီးက ICJ တရားရေးအဖွဲ့မှာလည်း ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌအနေနဲ့ ဒုတိယတရားသူကြီးချုပ် သဘောမျိုး တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတော့ သူရဲ့ Separate Opinion ပတ်သက်ပြီး ဆရာမအနေနဲ့ ဘယ်လိုများ မြင်ပါသလဲ ခင်ဗျာ။
ဒေါက်တာသီတာဦး ။ ။ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ရှင်းပြသွားသလို ဒီ Convention မှာပါတဲ့ တာဝန်ရှိမှုတွေကို လိုက်နာဖို့ တိုက်တွန်းတဲ့ Provisional Measures ဖြစ်တာရယ်။ နောက်တစ်ခုက ကျွန်မတို့ကို စွပ်စွဲထားတဲ့ ဒီခေါင်းစဉ်က လူမျိုးပြုန်းတီးမှုဆိုင်ရာ တားဆီးရေးဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်ကလည်း ဒီအမှု မှန်ခြင်း၊ မမှန်ခြင်းက နောက်တစ်ပိုင်းပေါ့။
လောလောဆယ်မှာ တရားရုံးက သူရဲ့တာဝန်ရှိမှုကို သူကကာကွယ်ချင်တာရယ် ဆိုတဲ့အတွက်ကြောင့် ဒီ Convention ကို လိုက်နာပါလို့ တိုက်တွန်းတဲ့ သဘောမျိုးတွေ ဖြစ်နေတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ တညီတညွတ်တည်း ဆုံးဖြတ်ချက် Unanimous Decision ဆုံးဖြတ်တယ်လို့ ဆိုပေမယ့် ဆရာဦးကိုကို မေးတဲ့ ကွဲပြားသော Opinion လေးတွေ ရှိတယ်ဆိုတာကို တင်ပြသွားခဲ့ပါတယ်။
တင်ပြသွားတဲ့အထဲမှာ ICJ ရဲ့ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ(Vice-President) တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံက တရားသူကြီး Miss Xue ကနေပြီး သူရဲ့ ကွဲပြားအချက်ကို ဘယ်လိုရှင်းပြသွားသလဲဆိုတော့ သူက အဓိက (၂) ချက် ပြောပါတယ်။ သူကပြောတာက Genocide ဆိုတဲ့ ဒီစကားလုံးရဲ့ အတိမ်အနက်နဲ့ လေးနက်မှုဟာ တော်တော်ကြီးကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရ အရမ်းခက်တယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖြစ်ပျက်ခဲ့တဲ့ကိစ္စက လူနည်းစုအုပ်စု Minority Group တစ်ခုကို Ill-Treatment ဖောက်ဖျက်ကျူးလွန်ခြင်းတွေ ရှိကောင်းရှိလိမ့်မယ်။
ဒါပေမယ့် အဲဒီကိစ္စတွေကို မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံက ရေရှည်ခိုင်မာမယ့် အဖြေတစ်ခု။ သူပြောတာက A Durable Solution တစ်ခုရဖို့အတွက် Closer Cooperation လုပ်နေတာလည်း မြင်သာနေတယ်။ မြင်သာနေတဲ့ အချက်ကြီးရှိတာကို Genocide ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ယူဆပြီး Provisional Measures ချခြင်းကို သူမအနေနဲ့ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ယူဆခြင်းကို လက်မခံနိုင်တဲ့ ကွဲပြားတဲ့အမြင်ရှိတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ဒုတိယတစ်ချက်က မြန်မာနိုင်ငံကနေပြီး ပထမတစ်ကြိမ် လျှောက်လဲခဲ့စဉ်တုန်းက ကျွန်မတို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ ဒီဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက တိုက်ရိုက်အကျိုးထိခိုက်တဲ့ နိုင်ငံ မဟုတ်ဘူး။ ဒါကြောင့် Genocide နဲ့ ကျွန်မတို့ကို စွဲဆိုရန်အကြောင်းမရှိဘူးလို့ ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။ ဒါကို တရားရုံးကနေပြီး ဘယ်လိုသုံးသပ်သလဲဆိုတော့ တိုက်ရိုက်ထိခိုက်ခြင်း ရှိသည်ဖြစ်စေ၊ မရှိသည်ဖြစ်စေ အများအကျိုး Common Interest ရှိလို့ရှိရင် တရားစွဲလို့ရတယ်။
ဒါကို သူက ဘယ်စီရင်ထုံး Case ကို ကိုးကားလိုက်သလဲဆိုတော့ Belgium Vs Senegal Case ကိုသုံးပါတယ်။ အဲဒီ Case မှာဆိုရင် Convention Against Torture ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုကို ဆန့်ကျင်သော ကွန်ဗင်းရှင်းအရ၊ ဒီဘယ်လ်ဂျီယံနိုင်ငံက ဆီနီဂေါနိုင်ငံကို Common Interest နဲ့စွဲတာကို တရားရုံးကနေ လက်ခံခဲ့တဲ့ Citation ဆိုတဲ့ စီရင်ထုံးရှိခဲ့တယ်ဆိုတာကို သူက ကိုးကားပြီး ဂမ်ဘီယာက စွဲလို့ရတယ်လို့ တရားရုံးက သုံးသပ် ခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီလို သုံးသပ်ခဲ့တာကို ကျွန်မတို့ရဲ့ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ Miss Xue ကနေပြီး အဲဒီလို သုံးသပ်ခြင်းဟာလွဲမှားပြီး ကိုးကားတယ်လို့ သူကယူဆတယ် ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက တိုက်ရိုက်ထိခိုက်ခြင်း မရှိပေမယ့်၊ ခုနကတုန်းက တရားစွဲသွားတဲ့ Belgium Vs Senegal ကိစ္စမှာ ဘယ်လ်ဂျီယံနိုင်ငံက Common Interest မဟုတ်ဘူး Specific Interest ရှိတယ်တဲ့။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဆီနီဂေါနိုင်ငံသား တစ်ယောက်က ဘယ်လ်ဂျီယံ တရားရုံးမှာ တရားစွဲခံထားရတာ။ သူနဲ့ သက်ဆိုင်ပတ်သက်မှုရှိတဲ့ Specific Interest ရှိတယ်။ Specific Interest ရှိတဲ့အတွက်ကြောင့် သူက တရားရုံးက ဒါက လက်ခံခဲ့ရတဲ့ကိစ္စ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒါကို တရားရုံးကနေပြီး ကျွန်မတို့ Case မှာ လွဲမှားပြီး ကိုးကားသွားတယ်လို့ သူ့ရဲ့ Separate Opinion ကို ပြောတာပါ။
အဲဒီတော့ ကျွန်မတို့ရဲ့ ရှေ့နေကြီး မစ္စတာရှီးဗတ်ကနေပြီး ကျွန်မတို့နဲ့ အပြင်မှာ ဆွေးနွေးတဲ့အခါ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌရဲ့ တင်ပြသုံးသပ်ချက်ဟာ Case ကို ဖယ်လိုက်ရင်တောင် ရတဲ့ Ground ရှိတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ Miss Xue ကနေပြီး သူ့ရဲ့ အခုလို သုံးသပ်ချက်တွေဟာ တရားရုံးကနေပြီး နောက်ပိုင်းမှာ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမယ့် အချက်တွေ ဖြစ်ပါတယ်လို့ နောက်ဆုံးပြောသွားပါတယ်။
ဦးကျော်တင့်ဆွေ ။ ။ ဒီဟာက ကျွန်တော်တို့အတွက် အင်မတန်မှ အရေးကြီးတဲ့ သုံးသပ်ချက် ဖြစ်ပါတယ်။ ဆရာမပြောသွားသလို ကျွန်တော်တို့ရဲ့ Genocide နဲ့ ပတ်သက်ပြီး တော့ ကမ္ဘာမှာတော်ဆုံးလို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်ထဲမှာပါတဲ့ ကျွန်တော်တို့ ရှေ့နေ Professor Mr. William Schabas က ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ Standing ခေါ်တာပေါ့၊ Standing မရှိဘူး၊ Standing မရှိတဲ့အတွက် ဒီ Case ကို ပလပ်လို့ရတယ်လို့ သူက အဲဒီလိုသုံးသပ်ထား တာပါတယ်။ နောက်တစ်ခုက Vice-President Miss Xue လို့ သုံးချင်ပါတယ်။ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံက ကိုယ်စားလှယ် မဟုတ်ပါဘူး။ သူ့အနေနဲ့ သူ့ရဲ့ အရည်အချင်းများကြောင့် ဒီထဲကို သူရောက်နေခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ သဘောက တရုတ်နိုင်ငံ ကိုယ်စားလှယ်မို့လို့ ကျွန်တော်တို့ အဲဒါမျိုးပြောတာ မဟုတ်ဘူး။ တရားဥပဒေကို နားလည်ကျွမ်းကျင်တဲ့ ပညာရှင် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ တစ်ယောက်အနေနဲ့ ပြောကြားတဲ့အချက်ပဲ ဖြစ်တယ်လို့ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ မှတ်ယူပါတယ်။
ဦးကိုကို ။ ။ အဲဒီတော့ ဆရာမ ရှင်းပြတာတွေကို တော်တော်လေး သဘောပေါက်ပါတယ်။ ကျွန်တော်ဆိုလိုချင်တာက ဒါအမှန်တရားဘက်နေပြီး Separate Opinion က နောက်ဆုံးအချက်လေးကို ဖတ်လိုက်ရပါတယ်။ သူက ဒါကို အလေးထားပြီး ပြောသွားပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ ဒီအမှုကိစ္စဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ ဒါတွေကို အလေးထားစဉ်းစားရမယ်။ သူ့ရဲ့သုံးသပ်ချက်တွေကို တရားရုံးကစဉ်းစားဖို့ဆိုပြီး ပြောသွားပါတယ်။ သူပြောသွားတာတွေကို ကျွန်တော်လည်း မှတ်သားမိလိုက် ပါတယ်ခင်ဗျ။
နောက်စိတ်ဝင်စားတာက ကျွန်တော်တို့ခန့်ထားတဲ့ တရားသူကြီးကနေပြီး Separate Opinion ပေးခဲ့သလဲ။ ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ ပြောနေကြတာက ကျွန်တော်တို့ ခန့်လိုက်တဲ့ တရားသူကြီးကိုယ်တိုင်က ဘယ်လိုဖြစ်လို့ ထောက်ခံမဲသွားပေးရလဲဆိုတာကို ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ပြောပြတော့ ရှင်းသွားပါတယ်။ ဘာ့ကြောင့် ဒီလိုပေးရလဲဆိုတာကို အရှေ့ပိုင်းမှာ ရှင်းသွားပါတယ်။ အဲဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ ခန့်အပ်ထားတဲ့ တရားသူကြီးရဲ့ Separate Opinion နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆရာဦးကျော်တင် ဆွေးနွေးပေးပါဦးခင်ဗျာ။
ဦးကျော်တင် ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ အခုမေးတာကို မဖြေခင် ကျွန်တော် နည်းနည်းရှင်းပြချင်တာက ဒီတရားရုံးတွေမှာ ဘာလို့ တရားသူကြီးတွေ အများကြီးထိုင်ကြတယ်ဆိုတာကို ရှင်းပြချင်ပါတယ်။ အဲဒါက ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အဓိက သူတို့က ဥပဒေအမှန်ကို ထောက်ပြဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ အခြားတရားသူကြီးတွေက တကယ်ဥပဒေကို အမှန်တိုင်း လုပ်လား/မလုပ်လားဆိုတာ သူတို့က ထောက်ပြဖို့ အဲဒီရည်ရွယ်ချက်တစ်ခု ရှိတာပေါ့။
ICJ ဆိုရင် နှစ် ၇၀ ကျော်က ထူထောင်ခဲ့တာပါ။ အဲဒါ လူတစ်ယောက်၊ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ယောက်အနေနဲ့ သူ့ရဲ့ ဥပဒေအားလုံးကို မသိနိုင်ဘူးလေ။ အဲဒါကြောင့် ဒီတခြား တရားသူကြီးတွေက ထောက်ပြတာပေါ့နော်။ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ပြောသလိုပဲ ထိုင်နေတာကို ထိုင်ခိုင်းမယ်ဆိုရင် ငါတို့ သဘောတူမယ်။ ဒါပေမယ့် တခြားကိစ္စတွေမှာဆိုရင်တော့ ငါတို့ Separate Opinion ရေးမယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ခန့်ထားတဲ့ တရားသူကြီးက လည်း အဲလိုပုံစံမျိုး ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။
ဒါပေမယ့် သူက ထပ်မံပြောတာကတော့ ဒီကြားဖြတ်စီမံချက်မှာ စံနှုန်းက နိမ့်လွန်းပါတယ်။ ဒီအဆင့်မှာ သူက မယ်ဂျော်လော်ဂျီက ပြောတဲ့အတိုင်း သူလက်ခံပါမယ်။ မကန့်ကွက်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် နောက် Stages တွေမှာ သူက သေသေချာချာ ကြည့်ဖို့၊ သုံးသပ်ဖို့ လိုပါတယ်လို့ သူပြောပါတယ်။ အဓိက သူပြောသွားတာက ဒီ Plausibility ပေါ့နော်။ ဂမ်ဘီယာက စွပ်စွဲထားတဲ့ အချက်တွေအားလုံးက ဖြစ်နိုင်ပါ့မလားဆိုတဲ့ စံနှုန်းက အခုအဆင့်မှာ နိမ့်လွန်းပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နောက်အဆင့်တွေမှာ သေသေချာချာ သုံးသပ်ရမယ်။ သူက ပညာရှင်ဆိုတော့ ဂမ်ဘီယာက ပြောတာတွေ၊ စွပ်စွဲထားတာတွေက ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရာလို့ သူမထင်ဘူးလို့ သွယ်ဝိုက်ပြီး ပြောတာပါ။ သူက ပညာရှင်ဆိုတော့ တိုက်ရိုက် မပြောပါဘူး။
ဦးကျော်တင့်ဆွေ ။ ။ ဒီမှာ ကျွန်တော် ရှင်းပြချင်တာလည်း (၁) ကျွန်တော်တို့ ခန့်ထားတဲ့ တရားသူကြီးဆိုတဲ့နေရာမှာ တိတိကျကျပြောရင် ကျွန်တော်တို့ Nominate လုပ်တဲ့ တရားသူကြီးပေါ့။ Nominate လုပ်တဲ့ တရားသူကြီးကို ရုံးတော်ကနေ ခန့်တယ်ဆိုတာ သူရဲ့ ပညာအရည်အချင်း၊ သူ့ရဲ့ သမာသမတ်ရှိမှုအပေါ် မူတည်ပြီး၊ ဥပဒေကျွမ်းကျင်တဲ့ အပေါ်မူတည်ပြီး ဒါရုံးတော်က ခန့်တာပေါ့။ ဒီမှာသိရမှာက ဒါကျွန်တော်တို့ခန့်တဲ့ တရားသူကြီး မဟုတ်ဘူး။ ကျွန်တော်တို့ခန့်တဲ့ တရားသူကြီးဆိုရင်လည်း အဲဒါကျွန်တော်တို့ရဲ့ ရှေ့နေမဟုတ်ဘူး။ ရှေ့နေကပဲ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လိုလားချက်၊ ရပ်တည်ချက်ကို မားမားမတ်မတ်ရပ် တည်ပြီး ပြောရမယ်။ တရားသူကြီးရဲ့ တာဝန်က ဒီဥပဒေကြောင်းအရ ဘယ်လို ရှိလဲဆိုတဲ့ အချက်ကိုပဲ သူကြည့်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ကျွန်တော်တို့ ခန့်လိုက်တဲ့ တရားသူကြီးက ကန့်ကွက်မပြောဘူးဆိုတော့ အဲဒီ တရားသူကြီးခန့်တယ်ဆိုတဲ့ဟာက ကျွန်တော်တို့ကို ကန့်ကွက်ပြောဖို့ ပြောတာမဟုတ်ဘူး။ တရားရေးမဏ္ဍိုင်ကို တည့်မတ်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့အတွက်ကို လုပ်ခြင်းဖြစ်တယ်။ နောက်တစ်ခုကလည်း Unanimous ချလိုက်တဲ့ကိစ္စတွေကလည်း ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ လိုလိုလားလား ၁၉၅၆ ခုနှစ်ကတည်းက ဒီကိစ္စတွေကို လုပ်ဆောင်ပါမယ်လို့ ကတိကဝတ်ပြုထားတဲ့ အချက်တွေအပေါ် မူတည်ပြီး ချမှတ်တာမို့လို့ ဒီတရားသူကြီးတွေအနေနဲ့ ကန့်ကွက်ခြင်း မဟုတ်ဘူးလို့ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ သုံးသပ်ချက်ကို ပြောပြချင်ပါတယ်။
(ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်)
သတင်းအဖွဲ့
