ဝဏ္ဏ (TGI)

ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ ဗလာဒီဗော့စတော့ခ်မြို့ Far Eastern Federal University(FEFU) သို့ ရောက်ရှိတည်းခိုလျက်ရှိသည့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် ဦးစီးသည့် မြန်မာအဆင့်မြင့်ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် ၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၇ ရက်နေ့နံနက်ပိုင်းမှစတင်၍ သက်ဝင်လှုပ်ရှားလျက်ရှိသည်။ နံနက်ပိုင်းအတွက် သွားရောက်လေ့လာမည့် အစီအစဉ်၊ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမည့်အစီအစဉ်များ မရှိသည့်တိုင် နားနေရခြင်းမရှိ။ မကြာမီဆောင်ရွက်ရမည့် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံသမ္မတ H.E. Vladimir Vladimirovich Putin နှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှု၊ (၇)ကြိမ်မြောက် အရှေ့ဖျားစီးပွားရေးဖိုရမ်(The 7th Eastern Economic Forum-2022)တွင် တက်ရောက် ဆွေးနွေးမှုစသည်တို့အတွက် လိုအပ်သည့်ကြိုတင် ပြင်ဆင်မှုများဆောင်ရွက်နေကြသည်။ ခရီးစဉ်အား မစတင်မီကာလကပင် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခဲ့ပြီးဖြစ် သော်လည်း အချိန်နှင့်အမျှပြောင်းလဲလာနိုင်သည့် အချို့အကြောင်းအရာများအတွက် မတိုင်မီသော ကာလအထိ ပြင်ဆင်မှုကိုမလျှော့။

မွန်းလွဲပိုင်းအရောက်တွင် တည်းခိုရာနေရာမှ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော် ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်သည့် မြန်မာအဆင့်မြင့်ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့ပါဝင်သည့် လုံခြုံရေးယာဉ်တန်းများခြံရံထားသည့် အထူးယာဉ်တန်း စတင်ထွက်ခွာသည်။ FEFU Campus အတွင်းရှိ ဧည့်ခန်းမဆောင်အတွင်း၌သာ တွေ့ဆုံခြင်းဖြစ်၍ ခရီးကွာဝေးမှုမရှိသော်လည်း စနစ်ကျနသော ယာဉ်တန်းဖြင့် စီမံဆောင်ရွက်ပေးမှုဖြင့် ရုရှားနိုင်ငံအနေဖြင့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေး ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်အပေါ် အလေးအနက်ထားမှုကိုပြသည်။

နှစ်နိုင်ငံအကြီးအကဲနှစ်ဦး၏ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုတွင် မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှ အကြီးအကဲနှင့်အတူ ကောင်စီတွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရဲဝင်းဦး၊ စီမံကိန်းနှင့်ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးဝင်းရှိန်၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် နိုင်ငံခြားစီးပွားဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒေါက်တာကံဇော်၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီး ဦးကျော်မျိုးထွဋ်၊ ရုရှားနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးလွင်ဦးတို့ ပါဝင်တက်ရောက်သည်။ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံဘက်တွင်လည်း ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံသမ္မတ H.E. Vladimir Vladimirovich Putin ၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Sergey Lavrov ၊ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ရုရှား ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ သံအမတ်ကြီး H.E. Mr. Nikolay A. Listopadov နှင့် အစိုးရအဖွဲ့တာဝန်ရှိသူများ စုံလင်စွာတက်ရောက်ကြသည်။

ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံသမ္မတက ကြိုဆိုမှုအပေါ် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကြီးအကဲက မင်္ဂလာပါဟူသော ပဋိသန္ဓာရစကားဖြင့် နှုတ်ဆက်၍ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုကိုစသည်။ ရုရှားနိုင်ငံအကြီးအကဲက ရုရှား-မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံချစ်ကြည်ရေး ၇၅ နှစ်တိုင်သည်အထိ ခိုင်မြဲခဲ့မှုအပေါ် ဂုဏ်ပြုအခမ်းအနားကျင်းပမည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ဆက်လက် တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်သွားမည့်အပေါ် အလားအလာကောင်းများ မြင်တွေ့နေရမှု အခြေအနေများကို စတင်ဆွေးနွေးသည်။ ကနဦးဆွေးနွေးမှုတွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွင် ယုံကြည် အားထားရသည့် ကာလရှည်မိတ်ဖက်နိုင်ငံဟု သုံးနှုန်းဆွေးနွေးခြင်းဖြင့် ရုရှား-မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံ၏ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုကို ဖော်ပြသည်။ 

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌနိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်  ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကလည်း တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုအပေါ် ကျေးဇူးတင်စကားဆို၍ နှစ်နိုင်ငံ၏ သံတမန် ဆက်ဆံရေးအခြေအနေ၊ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ၏ ယခင်ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည့် အခက်အခဲများနှင့် ၎င်းအခက်အခဲများကြားမှ လက်ရှိသမ္မတကြီးလက်ထက်တွင် ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းနိုင်ငံအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိအောင် ကြိုးပမ်းခဲ့မှုများအပေါ် ချီးကျူးစကားဖြင့် ဆွေးနွေးခြင်းကိုစသည်။ အပြန်အလှန်သော ရင်းနှီးမှုဖြင့် ချစ်ကြည်ရေးဆွေးနွေးမှုများအပြီးတွင် နှစ်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားကို ရှေးရှုသောဆွေးနွေးမှုကို ဆောင်ရွက်ကြသည်။ 

ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံနှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့အကြား သံတမန်ဆက်ဆံမှု တိုးမြှင့်ရေးမှအစချီ၍ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ ပညာရေးကဏ္ဍများတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည့်ကိစ္စရပ်များ၊ ဆက်စပ်နေသည့် ငွေကြေးနှင့် ဘဏ်လုပ်ငန်းကဏ္ဍများတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးတို့နှင့်ပတ်သက်၍ ဆွေးနွေးသည်။ နိုင်ငံသူ၊ နိုင်ငံသား တစ်ဦးချင်းမှ အစပြု၍ နိုင်ငံအဆင့်အထိ တိုးတက်လာမည့်ကိစ္စရပ် များဖြစ်သည့်အတွက် ဆွေးနွေးမှုမှာ ကျယ်ပြောလှသည်။ ဆက်လက်ဆွေးနွေးမှုတွင် သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာကဏ္ဍများတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး၊ အာကာသနှင့် ဂြိုဟ်တုနည်းပညာဆိုင်ရာ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရေးတို့ကို ဆွေးနွေးသည်။ တိုးတက်လာသည့် သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာခေတ်တွင် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရမည့် ဆွေးနွေးမှုများမှာ အဖိုးတန်လှသည့်အပြင် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခေတ်ပညာတတ်များအတွက် အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်လိုက်နိုင်ခြင်းဟု ဆိုရမည်ဖြစ်သည်။ 

နှစ်နိုင်ငံ ခရီးသွားလုပ်ငန်း အပြန်အလှန် တိုးမြှင့်ရေး၊ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရုရှားနိုင်ငံမှ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ လာရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံနိုင်ရေး ဖိတ်ခေါ်ဆွေးနွေးမှုကိုလည်းဆောင်ရွက်ခဲ့ရာ အနာဂတ်ကာလတွင် နှစ်နိုင်ငံလုံးမှ ပြည်သူလူထု၏ လူမှုစီးပွားဘဝ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို ရှေးရှုသော ဆွေးနွေးမှုအဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ရမည်ပင်ဖြစ်သည်။ နှစ်ဖက်သော အကြီးအကဲများ၏ နိုင်ငံနှင့် ပြည်သူလူထုအပေါ် ထားရှိသည့်စိတ်စေတနာကို မြင်သာသည့် ဆွေးနွေးမှုများဟုလည်း ထင်မြင်မိသည်။ အလားတူပင် နျူကလီးယားစွမ်းအင်ကို ငြိမ်းချမ်းစွာအသုံးပြု၍ လူမှုစီးပွားဘဝ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးတွင် အသုံးချနိုင် ရေးကိုလည်း ဆွေးနွေးဆောင်ရွက်ခဲ့ရာ အမိမြန်မာပြည်အတွက် ရလဒ်ကောင်းများ ရရှိစေရန် ပြီးပြည့် စုံလှသော ဆွေးနွေးချက်များအဖြစ် ယူဆမိသည်။ သာမန်တွေ့ဆုံမှုများထက် ပိုမိုကြာမြင့်ခဲ့သည့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့မှုသည် နှစ်နိုင်ငံ၏ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှု၊ ကဏ္ဍစုံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊ အပြန်အလှန် ကူညီဆောင်ရွက်မှု စသည့်အပြုသဘောဆောင်သော ရလဒ်ကောင်းများကို ဆွေးနွေးနိုင်ခဲ့သည်ဟု မှတ်တမ်းပြုရမည်ပင်ဖြစ်သည်။
ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံသမ္မတ H.E.Vladimir Vladimirovich Putin နှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုအပြီးတွင် မကြာမီစတင်ကျင်းပမည့် (၇)ကြိမ်မြောက် အရှေ့ဖျားစီးပွားရေးဖိုရမ် (The 7th Eastern Economic Forum-2022)၏ မျက်နှာစုံညီ အစည်းအဝေး Plenary Session တွင် တက်ရောက်ဆွေးနွေးရန် စီမံရသည်။ 

ဖိုရမ်၏ မျက်နှာစုံညီအစည်းအဝေးသို့ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ၏သမ္မတအပါအဝင် နိုင်ငံတော် စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၊ အာမေးနီးယားနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ် Mr. Nikol Pashinyan ၊ မွန်ဂိုလီးယား နိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် Mr. Luvsannamsrian Oyun-Erdene ၊ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ အမျိုးသား ပြည်သူ့ကွန်ဂရက်ဥက္ကဋ္ဌ Mr. Li Zhanshu စသည့် နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များ အပါအဝင် နိုင်ငံ ၉၀ ကျော်မှ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်တက်ရောက်ကြသည်။

အစည်းအဝေးတွင် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ သမ္မတက ရုရှားအရှေ့ဖျားဒေသ၏ လက်ရှိဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအခြေအနေ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများအတွက် ဆောင်ရွက်ပေးမည့် အခြေအနေ၊ ရုရှားနိုင်ငံမှ ကုန်သွယ်ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ပေးသွားမည့် အခြေအနေများကို ဆွေးနွေးပြောကြားသည်။ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်း နိုင်ငံသမ္မတ၏ ဆွေးနွေးပြောကြားမှုအပြီးတွင် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော် စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ဆက်လက် ဆွေးနွေးရသည်။

မြန်မာအကြီးအကဲက ဆွေးနွေးမှုကို “ စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံရေး(Food Security)ကဏ္ဍတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရေးပါမှုနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအတွက် အခွင့်အလမ်းကောင်းများ”ဟူသော ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ဆွေးနွေးသည်။ လူသားများ၏ အသက်ရှင်နေထိုင် လှုပ်ရှားသွားလာရန်အတွက် စားနပ်ရိက္ခာ၏ အရေးပါမှုကို စတင်ဖော်ပြ၍ စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံမှု (Food Security)သည် လူသားအားလုံးအတွက် အခြေခံအကျဆုံးနှင့် အဓိကအကျဆုံးသော လိုအပ်ချက်ဖြစ်သည်ဟု ဆွေးနွေးသည်။ စားနပ်ရိက္ခာ လုံခြုံမှု(Food Security)အပေါ် ခေတ်ကာလ ပြောင်းလဲမှုအရ ဘဏ္ဍာရေးလုံခြုံမှု(Financial Security)က လွှမ်းမိုးလာမှုကိုလည်း သတိပြုနိုင်ရန် ထောက်ပြဆွေးနွေးသည်။ စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံမှု (Food Security)တွင် အဓိကကျသည့် အထောက်အကူပစ္စည်းများ ရောင်းဝယ်မှုပြုရာတွင် အချို့နိုင်ငံ များက ဘဏ္ဍာရေးလုံခြုံမှုနှင့် ယှဉ်တွဲ၍ ဒေါ်လာကို လက်နက်သဖွယ် အသုံးချလာမှု၊ နိုင်ငံကြီးများမှ နိုင်ငံငယ်များကို ဒေါ်လာဖြင့်အနိုင်ကျင့်ကာ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးတို့တွင် လွှမ်းမိုးလာမှုတို့ကိုလည်း အလေးထားထောက်ပြ၍ သတိပြုမိစေရန် ထည့်သွင်းဆွေးနွေးသည်။ ၎င်းကိစ္စရပ်များကို လွန်ဆန်နိုင်မည့် နည်းလမ်းနှစ်သွယ်ကို ဆောင်ရွက်နိုင်မှု၊ အင်အားကြီးနိုင်ငံများမှ ဝိုင်းဝန်းကူညီပေးရန် လိုအပ်မှုတို့ကိုလည်း အကြံပြုတိုက်တွန်းသည်။ အမိမြန်မာပြည်အတွက်သာမဟုတ်၊ အခြား အနိုင်ကျင့်ခံနေရသည့် နိုင်ငံငယ်များအတွက်ကိုပါ ရည်ရွယ်ထည့်သွင်းဆွေးနွေးမှုတွင် ဖေးမကူညီ တတ်သည့် မြန်မာ့စိတ်ရင်းကို မြင်သာသည်။ 

စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံမှု (Food Security)ကို ခြိမ်းခြောက်နေသည့် ပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်များ၊ နှစ်ကာလများအလိုက် တိုးတက်လာမည့်လူဦးရေနှင့်အညီ စားနပ်ရိက္ခာလိုအပ်မှု(Demand) မြင့်တက် လာနိုင်မည့် အခြေအနေများကိုလည်း ကြိုတင်ပြင်ဆင်ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ချက်များအဖြစ် သိသာစေရန်ဆွေးနွေးမှုတွင် ထည့်သွင်းသည်။ ဆက်လက်ဆွေးနွေးမှုတွင် အမိမြန်မာနိုင်ငံပါဝင်သည့် အာဆီယံဒေသသည် ပထဝီအနေအထားအရ အရေးပါသည့်နေရာတွင်တည်ရှိနေမှု အခြေအနေ၊ အာဆီယံနိုင်ငံများမှ စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်များ ထုတ်လုပ်မှု၊ တင်ပို့ရောင်းချမှုအခြေအနေများကိုလည်း ကိန်းဂဏန်းအချက်အလက် အကိုးအကားများဖြင့် ရှင်းလင်းဆွေးနွေးသည်။ အာဆီယံဒေသတွင်း နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သည့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထဝီအနေအထားအရ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကောင်းများနှင့် ပြည့်စုံမှု၊ လိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်မည်ဆိုပါက စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံမှု(Food Security) အတွက် ဖြည့်ဆည်းဆောင်ရွက်ပေးနိုင်မည့် အခြေအနေများကို အကျယ်တဝင့် ရှင်းလင်းပြောကြား သည်။ အပြန်အလှန် ကိုင်းကျွန်းမှီ၊ ကျွန်းကိုင်းမှီ သဘောကိုအခြေခံ၍ ဆွေးနွေးမှုအဖြစ် မှတ်သားရသည်။
 
မြန်မာနိုင်ငံ၏ လက်ရှိ ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့ထုတ်လုပ်နေမှု အခြေအနေ၊ အသစ်ထပ်မံ တွေ့ရှိထားသည့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့သိုက်များ၏ အခြေအနေ၊ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ကိုအခြေခံသည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ လာမည့်သုံးနှစ်အတွင်း တိုးတက်လာမည်ဖြစ်သည့်အတွက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် ဖိတ်ခေါ်ကမ်းလှမ်းမှုကိုလည်း ဆွေးနွေးမှုတွင် ထည့်သွင်းပြောကြားသည်။ အလားတူ သဘာဝ တွင်းထွက်သတ္တုများ တူးဖော်ထုတ်လုပ်ရေး၊ စိုက်ပျိုး၊ မွေးမြူရေးကို အခြေခံသည့် ကုန်ထုတ် လုပ်ငန်းများအပါအဝင် နယ်ပယ်စုံ၊ ကဏ္ဍစုံတွင် လာရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန်နှင့် ကုန်သွယ်ရေးအတွက် အခွင့်အလမ်းများစွာကို ပေးအပ်နိုင်စွမ်းရှိမှု စသည်တို့ကိုလည်း ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဆွေးနွေးသည်။

ယခုကျင်းပပြုလုပ်သည့် ဖိုရမ်မှအစပြု၍ အနာဂတ်ကာလတွင် အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုသာမက ပထဝီနိုင်ငံရေးအရ တည်ငြိမ်မှုရရှိစေရေး ပိုမိုအားကောင်းလာမည့် အခြေအနေ၊ ဒေသတွင်း အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးတို့နှင့် ခိုင်မာသည့် ဆက်ဆံရေးထူထောင်ခြင်းဖြင့် ရရှိလာနိုင်သည့် အကျိုးစီးပွားဖြစ်ထွန်းမှုတို့ကို ထည့်သွင်းဆွေးနွေးကာ စည်းလုံးညီညွတ်ခြင်းဖြင့် ဒေသတွင်းသာမက နယ်မြေအသီးသီး၏ အကျိုးစီးပွားတိုးတက်စေနိုင်မှုကို အသေးစိတ်ဆွေးနွေးသည်။ ၎င်းကဲ့သို့ အပြန် အလှန် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို မြှင့်တင်နိုင်ရေးအတွက် ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းဖွင့်လှစ်ရန် လိုအပ်မှု၊ ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းဖွင့်လှစ်ရာတွင် ပေါင်းစပ်ဆောင်ရွက်သင့်သည့် အခြေအနေများ ကိုလည်း အကြံပြုဆွေးနွေးခြင်းဖြင့် ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် အတွေးတစ်ခုဖြစ်လာစေရန် တိုက်တွန်းနိုင်ခဲ့သည်။ အကြံပြုတိုက်တွန်းမှုကို အမိမြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထဝီအခြေအနေ၊ ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံရေး (Food Security)အတွက် ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်မည့် အခြေအနေနှင့်ချိတ်ဆက်ဆွေးနွေးကာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ မှုများ လာရောက်ဆောင်ရွက်ရန် ဖိတ်ကြားခြင်းဖြင့် ဆွေးနွေးမှုကို အဆုံးသတ်သည်။ ကမ္ဘာကြီး၏ စားနပ်ရိက္ခာလိုအပ်ချက်၊ ဒေသတွင်းဆောင်ရွက်သင့်သည့်အချက်များ၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထဝီ အခြေအနေနှင့် ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်မည့် အခြေအနေများကို အကိုးအကား၊ အထောက်အထားများဖြင့် ချိတ်ဆက်ဆွေးနွေးမှုမှာ သေသပ်ပြည့်စုံလွန်းသည်ဟု မြင်မိသည်။

အနာဂတ်တွင် ယုံကြည်အားထားရသည့် ကာလရှည်မိတ်ဖက်နိုင်ငံ၊ တစ်နည်းအားဖြင့် မဟာမိတ်နိုင်ငံဟု ညွှန်းသည်။ ရှည်လျားသော သမိုင်းကြောင်း၏ အကဲဖြတ်ချက်အရ ထွက်ပေါ် လာသည့်စကားစုဟု သုံးနှုန်းလျှင် မှားမည်မထင်ပါ။ နှစ်နိုင်ငံ၏ ဆက်ဆံရေးသမိုင်းတစ်လျှောက် တိုးတက်လာသည့် ကုန်သွယ်ရေး၊ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍လည်း အလားအလာကောင်းများစွာရှိမှုနှင့် ယခုဖိုရမ်ကို တက်ရောက်လာမှုအပေါ် ကျေးဇူးတင်စကားလည်း ဆိုသည်။ တည်ငြိမ်သည့်အပြောတွင် ရည်မှန်းချက်ပါသည်ကို သတိပြုမိသည်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ကလည်း အပြန်အလှန် ကျေးဇူးတုံ့ပြန်စကားဖြင့်စသည်။ နှစ်နိုင်ငံ သံတမန်ဆက်ဆံရေးကာလကိုညွှန်းဆိုရင်း ထူးခြားသည့် သမိုင်းကြောင်းရှိသည့်ဆက်ဆံရေးအဖြစ် ဂုဏ်ပြုစကားဆိုသည်။ အနိမ့်၊ အမြင့်မျိုးစုံသော ဆက်ဆံရေး သမိုင်းနှင့် လွန်ခဲ့သော ၁၀ စုနှစ် နှစ်စုကျော်ကာလမှ စတင်၍ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးတိုးတက်လာမှုကို အရှိန်အဟုန်ဖြင့်ဟူသော အထူးပြုစကားလုံးဖြင့် ညွှန်းဆိုသည်။ လွန်ခဲ့သည့် နှစ် ၃၀ ခန့်တွင် ရုရှား နိုင်ငံ ရင်ဆိုင်ခဲ့သည် အခက်အခဲအပေါ် လက်ရှိသမ္မတကြီးတာဝန်ယူသည့် ၁၀ စုနှစ်ကာလအတွင်း ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းနိုင်ငံအဖြစ် ရောက်ရှိလာမှု၊ ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းသို့ ရောက်ရှိလာမှုနှင့်အတူ ကမ္ဘာ့အရေး ကိစ္စများတွင် ရပ်တည်ဆောင်ရွက်နေမှုများကို ဂုဏ်ပြုစကားဖြင့်ဖော်ပြသည်။ လာမည့်အနာဂတ် ကာလတွင် ရုရှားနှင့်မြန်မာနှစ်နိုင်ငံအကြား ကဏ္ဍပေါင်းစုံတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအား ဆက်လက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဆိုသည်ကိုလည်း ထည့်သွင်းပြောဆိုသည်။ ကဏ္ဍတစ်ခုတည်း၊ အနည်းငယ်မျှသောကဏ္ဍ၊ ကဏ္ဍအချို့ စသည့် ကန့်သတ်ချက်မပါ။ ကဏ္ဍပေါင်းစုံဟု သုံးနှုန်းသည်။ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး အစချီသည့် ကဏ္ဍနယ်ပယ်က မနည်းလှ။ မကြာမီ ကကျင်းပပြုလုပ်ပြီးစီးခဲ့သည့် International Army Games ကဲ့သို့သော ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်း လေ့ကျင့်ဆောင်ရွက်မှုများကလည်း တစ်ခန်းတစ်ကဏ္ဍအဖြစ် ပါပေလိမ့်မည်။ ကျယ်ပြော လှသည့် ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး စသည့် ကဏ္ဍတွေကလည်း ဦးစားပေးအဆင့်ထဲမှာ ပါပေလိမ့်မည်။ တစ်ပွင့်တည်းသောပန်းအတွက် ရည်ရွယ်ခြင်းမဟုတ်။ ပန်းပေါင်းစုံသော ပန်းခင်းကြီးအဖြစ် ရည်ရွယ်သည်ဟု ဆိုရပေမည်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်သည့် မြန်မာအဆင့်မြင့် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံသို့ စက်တင်ဘာလ ၄ ရက်နေ့မှ ၁၁ ရက်နေ့အထိ သွားရောက်ခဲ့သည်။ 

ခရီးစဉ်အတွင်း ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံသမ္မတ မစ္စတာ ဗလာဒီမာပူတင်နှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခြင်း၊ (၇)ကြိမ်မြောက် အရှေ့ဖျားစီးပွား ရေးဖိုရမ်၏ မျက်နှာစုံညီအစည်းအဝေး Plenary Session ၌ တက်ရောက်ပါဝင်ဆွေးနွေးခြင်း၊ ဗလာဒီဗော့စတော့ခ်မြို့၌ လေ့လာခြင်း၊ Republic of Buryatia ပြည်နယ် Ulan – Ude မြို့၌ လေ့လာခြင်း၊ Amur ပြည်နယ် Blagoveshchensk မြို့ရှိ Vostochny Cosmodrome အာကာသယာဉ်လွှတ်တင်ရေးစခန်းသို့ သွားရောက်လေ့လာခြင်း၊ Irkutsk မြို့၌ လေယာဉ်ထုတ်လုပ်ရေးစက်ရုံအပါအဝင် လှည့်လည်ကြည့်ရှုလေ့လာခြင်း စသည်ဖြင့် နိုင်ငံနှင့်ပြည်သူအတွက် အကျိုးရှိသည့် ခရီးစဉ်တစ်ခုဖြစ်အောင် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

သို့ဖြစ်၍ အဆိုပါခရီးစဉ်နှင့်ပတ်သက်ပြီး တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားသည်များကို ပြန်လည်ဖော်ပြလိုက်ရပါသည် - 

ဒေါက်တာရင်ရင်နွယ်

(နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ၏ အကြံပေးအဖွဲ့ဝင်)

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့မိန့်ခွန်းထဲမှာပါဝင်တဲ့ စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံ ရေးရဲ့အဓိပ္ပာယ်ကို ကျွန်မအနေနဲ့ အနည်းငယ်ထပ်ပြီး အကျယ်ဖွင့်ဟ ပါရစေ။ ဒီကိစ္စနဲ့ဆက်စပ်နေတဲ့ အစာအာဟာရကဏ္ဍမှာ နှစ်ပေါင်း များစွာ အလုပ်အတွေ့အကြုံရှိခဲ့တဲ့သူ တစ်ယောက်အနေနဲ့လည်း ပြောလိုပါတယ်။ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က “စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံရေး”ရဲ့အဓိပ္ပာယ်ကို ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်တဲ့အစားအသောက်တွေကို သင့်တင့်တဲ့ဈေးနှုန်းနဲ့ လွယ်ကူလုံလောက်စွာဝယ်ယူနိုင်ခြင်းလို့ အကျဉ်းချုပ်အဓိပ္ပာယ်ဖော်ထုတ်သွားပါတယ်။ မိန့်ခွန်းဆိုတော့ အချိန်ကန့်သတ်ချက်အရ ပြောခဲ့ရတယ်။ ဒါက နိုင်ငံတကာသတ်မှတ်ချက်ရဲ့ မူဘောင်နဲ့ကိုက်ညီတဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဖော်ထုတ်ချက်ပါ။ 

ကုလသမဂ္ဂ စားနပ်ရိက္ခာနှင့်စိုက်ပျိုးရေးအဖွဲ့ (FAO) ရဲ့ သတ်မှတ်ချက်က “လူသားတိုင်းက အချိန်တိုင်းမှာ ဘေးကင်းပြီး အာဟာရပြည့်ဝတဲ့ အစားအစာကို လုံလုံလောက်လောက် ရရှိနိုင်ရမယ်။ ဝယ်ဖို့ လိုအပ်ရင်လည်းဝယ်နိုင်ရမယ်။ ကျန်းမာသန်စွမ်းပြီး လှုပ်ရှားသွားလာနိုင်တဲ့ လူနေမှုဘဝကို ပေးစွမ်းနိုင်ဖို့ ဒီအစားအစာက အာဟာရလုံလောက်ရမယ် ”(အညွှန်း ၁)။ ဒီစားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံရေးရဲ့ အဓိပ္ပာယ်ကိုအသေးစိတ် ဖွင့်ဆိုပြီး စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံရေးအပေါ် သက်‌ရောက်မှုရှိတဲ့အကြောင်း ရင်းတွေကို ကျွန်မသုံးသပ်လိုပါတယ်။ 

ပထမအချက်အနေနဲ့ ငွေကြေး။ နိုင်ငံတစ်ခုကိုကြည့်မယ်ဆိုရင် ကိုယ့်နိုင်ငံက စားနပ်ရိက္ခာ လုံလောက်အောင် ထွက်ချင်မှထွက်မယ်။ ဒါဆိုရင် ပြည်ပက လိုအပ်တဲ့အစားအစာတွေ ဝယ်ယူဖို့ ငွေကြေး လုံလောက်ရမယ်။ ဒုတိယအနေနဲ့ ပြည်တွင်းတစ်နေရာကနေ တစ်နေရာကိုပို့ဖို့လောင်စာဆီ လုံလောက်ဖို့လိုတယ်။ ဒီတော့ အခုခေတ် စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံရေးကို အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ဖို့က ငွေကြေးနဲ့ လောင်စာဆီတို့ လုံလောက်ရင် တော်တော်ဟုတ်နေပြီ။ စင်ကာပူနိုင်ငံကိုကြည့်ပါ။ စင်ကာပူက သူ့စားနပ်ရိက္ခာ လိုအပ်ချက် အားလုံးရဲ့ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းကို တိုင်းပြည်ပေါင်း ၁၇၀ ကနေ တင်သွင်း ရတယ်(အညွှန်း ၂)။ အကြောင်းတစ်ခုခုကြောင့် စင်ကာပူကို လေယာဉ်တွေ၊ သင်္ဘောတွေ မဆိုက်နိုင်တော့ရင် စင်ကာပူဒုက္ခရောက်ပြီပေါ့။

လောလောဆယ် လုံလောက်နေ

တတိယက လူဦးရေ။ ရှိတဲ့လူဦးရေအတွက် လိုအပ်သလောက် စားနပ်ရိက္ခာကိုရရှိဖို့ဆိုတာကို လူတိုင်းသိပြီးဖြစ်လို့ တစ်ချက်ပဲ ဖြည့်စွက်ပြောချင်တယ်။ အခုအချိန်မှာ ကမ္ဘာကထွက်တဲ့ စားနပ်ရိက္ခာ က ကမ္ဘာ့လူဦးရေအတွက် လောလောဆယ် လုံလောက်နေတယ်လို့ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေကပြောကြတယ်(အညွှန်း ၃)။ တချို့နေရာ ဒေသတွေမှာ အစာငတ်ပြတ်နေကြတာက ဆင်းရဲမွဲတေမှုကြောင့် အဓိကဖြစ်ပြီး နိုင်ငံရဲ့ လူမှုကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးစနစ်၊ စားနပ်ရိက္ခာ ဖြန့်ဖြူးစီမံခန့်ခွဲတဲ့စနစ်တွေမှာ အားနည်းချက်တွေရှိတယ် လို့သုံးသပ်နိုင်တယ်။ 

စတုတ္ထအချက်က ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဖြစ်စဉ်။ ဒါတွေကလည်း သီးနှံတွေစိုက်ပျိုးဖို့၊ စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံမှုရရှိဖို့ လိုအပ်နေတဲ့ ရေအရင်းအမြစ်၊ ရေရရှိမှုတို့နဲ့ ချိတ်ဆက်နေပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက ရေပေါများတော့ ရေကိုဖြုန်းတီးကြတယ်။ တန်ဖိုးမထားတတ်ကြဘူး။ ရှေ့လျှောက် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်တဲ့မိုးခေါင်တာတွေ၊ မုန်တိုင်းကျတာတွေ ပိုမိုပူပြင်းလာတာတွေဟာ စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံမှုကို ထိခိုက်မှာမို့ ရေရှားမယ့် ဖြစ်ရပ်တွေ၊ ရေကြီးရေလျှံဖြစ်ရပ်တွေအတွက် နိုင်ငံတိုင်းကြိုတင်ပြင်ဆင်ရမယ်လို့မြင်ပါတယ်။ 

နည်းပညာတွေလိုအပ်

ပဉ္စမအနေနဲ့က နည်းပညာ။ စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံမှုရရှိဖို့ စိုက်ပျိုးရေး၊ ရေရရှိရေးတို့မှာ အသုံးပြုတဲ့နည်းပညာတွေဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာပြည် မိုးရေချိန်ရဲ့ ငါးပုံတစ်ပုံသာ မိုးရေချိန်ရှိတဲ့ အစ္စရေးနိုင်ငံမှာ နည်းပညာတွေနဲ့ သဲကန္တာရထဲမှာတောင် ကောက်ပဲသီးနှံတွေစိုက်ပျိုးပြီး အစားအသောက်တွေတင်ပို့နိုင်တယ်။ နောက်ထပ်ဥပမာတစ်ခုကတော့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှာ အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ် (ADB) ထောက်ပံ့ခဲ့တဲ့ ဆည်မြောင်းစနစ်အုပ်ချုပ်ထိန်းသိမ်းမှုမှာ နည်းပညာတွေ အသုံးပြုပြီး စနစ်ရဲ့စွမ်းဆောင်ရည် (performance)ကို မြှင့်တင်ပေးတဲ့ စီမံကိန်းဖြစ်ပါတယ် (အညွှန်း ၄)။ အများသိတဲ့အတိုင်း စိုက်ပျိုးရေးမှာ ထုတ်လုပ်နိုင်မှုစွမ်းအားဆိုတာက စိုက်ပျိုးရေးသွင်းအားစု (input) တွေဖြစ်တဲ့ မြေဩဇာ၊ ရေပေးနိုင်မှုသာမက နည်းပညာတွေနဲ့လည်း သက်ဆိုင်ပါတယ်။ မျိုးစေ့ကအစ အရည်အသွေးပြည့်ဝတဲ့ အထွက်နှုန်းကောင်းတဲ့ မျိုးစေ့တွေဖြစ်ဖို့ နည်းပညာတွေလိုအပ်ပါတယ်။ 

ဆဋ္ဌမအနေနဲ့ စားနပ်ရိက္ခာသိုလှောင်မှုနဲ့ စားနပ်ရိက္ခာပြုန်းတီးမှု။ စားနပ်ရိက္ခာသိုလှောင်တဲ့စနစ်တွေ၊ ပြီးတော့ စားနပ်ရိက္ခာပြုန်းတီးမှုတွေကလည်း စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံရေးအပေါ် သက်‌ရောက်မှုရှိပါတယ်။ ကောက်ပဲသီးနှံတွေ ရိတ်သိမ်းပြီး သိုလှောင်ရာမှာ ပျက်စီးပြုန်းတီးမှုတွေ ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါတယ်။ ဥပမာ ၁၉၉၅ခုနှစ် ကျွန်မ နီဂျဲ (Niger) နိုင်ငံမှာ ကုလသမဂ္ဂကလေးများရန်ပုံငွေအဖွဲ့နဲ့ ကွင်းဆင်းခဲ့စဉ်က အဲဒီက ရွာသူတွေကကောက်ရိတ်ပြီး လူး၊ ဆပ်၊ ပြောင်းတွေအတွက် သိုလှောင်ရုံကောင်းကောင်းလိုတယ်၊ ရေတွင်းတွေလိုတယ်ဆိုပြီး အဓိကတောင်းဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အများသိပြီးဖြစ်တဲ့အတိုင်း အစားအသောက်တွေ စားသောက်လို့မကုန်ဘဲ လွှင့်ပစ်ရတာတွေ ကြောင့်လည်း ကမ္ဘာမှာ စားနပ်ရိက္ခာပြုန်းတီးမှုတွေ ဖြစ်ပေါ်နေပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ရည်မှန်းချက် ပန်းတိုင်များ (Sustainable Development Goals)အနက် နိုင်ငံ တွေမှာရှိတဲ့ စားနပ်ရိက္ခာပြုန်းတီးမှုကိုတောင် ညွှန်းကိန်းအနေနဲ့ တိုင်းထွာဖို့ ကြိုးစားနေပါတယ် (အညွှန်း ၅)။သတ္တမအနေနဲ့ စားနပ်ရိက္ခာဖြန့်ဖြူးရေးအပိုင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအပိုင်းမှာတော့ လောင်စာဆီနဲ့ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးတို့က အဓိကပေါ့လေ။

အဋ္ဌမအချက်ကတော့ စားနပ်ရိက္ခာလုံလောက်မှု ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကိစ္စကို Oxford တက္ကသိုလ်က သုတေသီအဖွဲ့ Our World in Data က ကုလသမဂ္ဂကနေရတဲ့ အချက်အလက်တွေကို သုံးသပ်ခဲ့တယ်။ ဘာတွေ့ရသလဲဆိုတော့ ကမ္ဘာပေါ်မှာရှိတဲ့ လူဦးရေ ရှစ်ဘီလီယံ ဝန်းကျင်မှာ ကိုးရာခိုင်နှုန်း (သန်း၇၂၀ ဝန်းကျင်)က အစားစာရတာ အင်မတန်နည်းပြီး ဆာလောင်နေကြတယ်။ မြန်မာပြည်မှာတော့ ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ ၁ ဒသမ ၉ ရာခိုင်နှုန်းက ဒီလို ဆာလောင်နေတဲ့အခြေအနေ ရှိတယ်လို့ဆိုတယ်။ ပြီးတော့ ကမ္ဘာမှာ လူလေးယောက်မှာ တစ်ယောက်က စားချင်သလောက် မစားရဘူး၊ စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံမှုမရှိလို့ သတ်မှတ်ထားတယ်။ မြန်မာပြည်မှာတော့ လူဦးရေရဲ့ ၂၂ ရာခိုင်နှုန်းက စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံမှုမရှိလို့ ဒီသုတေသီအဖွဲ့က သတ်မှတ်ထားတယ် (အညွှန်း ၆)။ 

လူတစ်ယောက်ကို တစ်နေ့ ကီလိုကယ်လိုရီ ၂၁၀၀ စားရမယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့နဲ့ ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအဖွဲ့တို့က သတ်မှတ်ထားတာရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ကြည့်မယ်ဆိုရင် ဒီထက်ပိုနေတယ်။ ၂၆၇၃ ကီလိုကယ်လိုရီရှိနေတယ်။ အစားအသောက်အနေနဲ့ လုံလုံလောက်လောက်ရှိနေတယ်။ ကမ္ဘာ့စံချိန်ထက်တောင် များနေသေးတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒါက တစ်နိုင်ငံလုံးအနေနဲ့ ပျမ်းမျှကြည့် တာပဲဖြစ်ပါတယ်။ နောက်တစ်ချက်က အစားအသောက်ရဲ့ အရည်အသွေး၊ ကျန်းမာရေးနဲ့ညီညွတ်မှု ရှိ၊ မရှိတို့ကို ထည့်မစဉ်းစားထားဘူး။

ကလေးတွေရဲ့ ဖွံ့ဖြိုးမှုဟာ အားနည်းနေ

နောက်ဆုံးအချက်ကတော့အစားအသောက်က ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်မှု ရှိ၊ မရှိ ဆိုတာကို ပြန်ကြည့်ရင်တော့ ကျွန်မတို့နိုင်ငံက အများကြီးတိုးတက်ဖို့ လိုပါသေးတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အသက် (၅)နှစ်အောက် ကလေးတွေရဲ့ ဖွံ့ဖြိုးမှုဟာ အားနည်းနေပြီး အဏုအာဟာရဓာတ်လို့ခေါ်တဲ့ Micronutrient အားနည်းမှုတွေကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံက ကလေးတွေထက် မြန်မာကလေးတွေက ပုညှက်ခြင်း (stunting) ပိုများတယ်။ ကမ္ဘာမှာ ပုညှက်နှုန်းက ၂၂ ရာခိုင်နှုန်းရှိပေမယ့် မြန်မာမှာ ၂၅ ဒသမ ၂ ရာခိုင်နှုန်းရှိတယ်။ လာအိုနဲ့ ကမ္ဘောဒီယားနိုင်ငံ တွေမှာ ပိုတောင်ဆိုးသေးတယ်။ ပုညှက်နှုန်းက ၃၀ ဒသမ ၂ ရာခိုင်နှုန်း နဲ့ ၂၉ ဒသမ ၉ ရာခိုင်နှုန်းတို့ဖြစ်တယ်(အညွှန်း ၇)။ 

မေး။ ။နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့ ရုရှားနိုင်ငံခရီးစဉ်အပေါ် သုံးသပ်ပြောကြားပေးစေလိုပါတယ်။
နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ပြောကြားခဲ့တဲ့ ပြည်သူတွေ ကျန်းမာရေးနဲ့ညီညွတ်တဲ့ အစားအသောက်တွေကို သင့်တင့်တဲ့ဈေးနှုန်းတွေနဲ့ လွယ်ကူလုံလောက်စွာ ဝယ်ယူနိုင်ခြင်းဆိုတဲ့စကားက နိုင်ငံတကာရဲ့အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်နဲ့လည်း ကိုက်ညီပါတယ်။ စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံရေးကို ဆွေးနွေးတာလည်း မှန်ပါတယ်။ အချိန်အခါနဲ့လည်း ကိုက်ညီပါတယ်။ ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ကြောင့် စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံမှုမရှိဘူးဆိုပြီး ကမ္ဘာနဲ့အဝှမ်း ပြောဆိုနေကြတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး စိန်ခေါ်မှုတွေ အများကြီးရှိနေသေးတယ်ဆိုတော့ ဒီအကြောင်းအရာက အင်မတန် အရေးပါတဲ့ကဏ္ဍဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာပြည်သူ လူထုက စားနပ်ရိက္ခာလုံခြုံမှုအနေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နားလည်သင့်သလောက် နားမလည်သေးဘူး။ အထူးသဖြင့် food safety၊ food quality လို့ခေါ်တဲ့ အစားအသောက်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ ဘေးအန္တရာယ်တွေနဲ့ အစားအသောက်ရဲ့ အရည်အသွေးအကြောင်းတွေကို ပိုမိုနားလည်အောင် ကြိုးစားဆောင်ရွက်ဖို့လိုပါမယ်။ လက်ရှိ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးမှာ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေတက်နေတာလည်း ကြီးမားတဲ့စိန်ခေါ်မှုပါ။ 
(၇)ကြိမ်မြောက် အရှေ့ဖျားစီးပွားရေးဖိုရမ်က နိုင်ငံပေါင်း ၉၀ ကျော်က တက်ရောက်ကြတော့ ဒီအကြောင်းအရာကို ဆွေးနွေးတာမှန်ပါတယ်။ နည်းတဲ့အခွင့်အရေးလည်း မဟုတ်ပါဘူး။ 

နောက်တစ်ချက်က နိုင်ငံတကာက လာရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံဖို့ ဖိတ်ခေါ်ထားတာတွေ့ပါတယ်။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေ ဖိတ်ခေါ်တာလည်း အင်မတန်မှန်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လာရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ ချင်အောင်ဆွဲဆောင်နိုင်ဖို့ မက်လုံးတွေပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ပြည်တွင်းက ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေရော၊ နိုင်ငံတကာက ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမယ့်သူတွေအတွက်ပါ တန်းတူအခွင့်အရေးပေးဖို့ လိုပါတယ်။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို အဟန့်အတားဖြစ်စေတဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေကို အမြန်ဆုံးဖြေရှင်းပေး နိုင်ဖို့လိုပါတယ်။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေလာဖို့ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ကို ဆက်လက်ဖော်ဆောင်ပေးနိုင်ဖို့လည်း လိုအပ်ပါတယ်။

အကျိုးရှိရှိအသုံးချ

နောက်တစ်ချက်က ရုရှားနိုင်ငံနဲ့ သိပ္ပံနဲ့နည်းပညာဆိုင်ရာတွေမှာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ရှိမယ်ဆိုတာ အင်မတန်ကောင်းသောသတင်းပါ။ အစိုးရဌာနတွေအနေနဲ့ ဒါကိုအကျိုးရှိရှိအသုံးချပြီး အောင်မြင်လာဖို့က ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး (reform) တွေလုပ်ဖို့ လိုနေသေးတယ်ဆိုတာကို ပြောချင်ပါတယ်။
အားလုံးကို ခြုံငုံသုံးသပ်မယ်ဆိုရင် နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ပြောကြားတဲ့ မိန့်ခွန်းက Focus မှန်ပါတယ်။ ဒီခရီးစဉ်က နိုင်ငံနဲ့ပြည်သူ တွေအတွက် အကျိုးရှိတဲ့ခရီးစဉ်တစ်ခုဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြားလို ပါတယ်။ 
အညွှန်းများ

၁။    https://www.fao.org/3/y4671e/y4671e06.htm

၂။    https://www.sfa.gov.sg/food-farming/sgfoodstory/our-singapore-food-story-the-3-food-baskets 

၃။    https://www.actionagainsthunger.org/world-hunger-facts-statistics 

၄။    https://www.adb.org/projects/43220-014/main 

၅။    https://www.unep.org/thinkeatsave/about/sdg-123-food-waste-index#:~:text=Building%20on%20the%20work%20from%20the%20Food%20Loss,stream%20of%20products%20from%20processing%20through%20to%20consumption. 

၆။    https://ourworldindata.org/hunger-and-undernourishment 

 ၇။    https://data.worldbank.org/indicator/SH.STA.STNT. ME.ZS? most_recent_value_desc=true

ဒေါက်တာဆလိုင်းငွန်ကျုံးလျန်

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့ ရုရှားခရီးစဉ်မှာပြောသွားတဲ့မိန့်ခွန်းဟာ နိုင်ငံတကာပရိသတ်ကို ဦးတည်ပြောသွားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံပရိသတ်များ အတွက်လည်း အကျုံးဝင်တဲ့ မိန့်ခွန်းဖြစ်တဲ့အတွက် မြန်မာပရိသတ် တွေအတွက် သုံးသပ်လိုပါတယ်။ 
ဥက္ကဋ္ဌကြီးရဲ့ မိန့်ခွန်းမှာ လူတစ်ယောက်က အစားအစာစားသောက်မှ Energy ရှိမှာဖြစ်တဲ့အတွက် Human Energy လိုအပ်ချက်ကို ပြောပါတယ်။ Human Energy ရှိဖို့က Food Security ရှိဖို့လိုတယ်ဆိုတာကိုလည်း ထည့်သွင်းပြောကြားသွားပါတယ်။ Food Security ရှိဖို့က စွမ်းအင်လုံခြုံမှု Energy Security ရှိဖို့လိုအပ်တဲ့ အကြောင်းကိုလည်း ထည့်သွင်းပြောကြားသွားပါတယ်။ Energy Security ရှိဖို့က Financial Security ဘဏ္ဍာရေးလုံခြုံမှုရှိဖို့ လိုအပ်တာကိုလည်း ထည့်သွင်းပြောကြားသွားပါတယ်။ Human Energy, Food Security, Energy Security နဲ့ Financial Security တွေ အားလုံးဟာ တစ်ခုနဲ့တစ်ခု ချိတ်ဆက်နေကြတာဖြစ်ပါတယ်ဆိုတဲ့ မဟာဗျူဟာဆက်စပ်မှုလေးခုကိုခြုံငုံပြီး နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က ပြောကြားသွားတာကို တွေ့ရှိရပါတယ်။ ဒီဆက်နွှယ်မှုကိစ္စတွေကို နားလည်တဲ့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကတော့ မိန့်ခွန်းရဲ့အတိမ်အနက်ကို တွက်ချက်နားလည်နိုင်မယ်လို့ ယူဆပါတယ်။ 

Financial Security မရှိရင် Food Security အတွက်လိုအပ်တဲ့ မျိုးစေ့၊ နည်းပညာ၊ အထောက်အကူပြုပစ္စည်းတွေ မရနိုင်ဘူး။ ဒီအချက်ကို နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ထောက်ပြသွားရတဲ့ အကြောင်းကတော့ ဒေါ်လာရှိတဲ့သူတွေက ဈေးကွက်ကို လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်တဲ့အခါ Food Security ကို တိုက်ရိုက်သွားပြီး ထိခိုက်တယ်ဆိုတဲ့အချက်ဖြစ်သလို အရေးကြီးတဲ့ Human Energy ကို တိုက်ရိုက်ထိခိုက်တယ်ဆိုတဲ့ အချက်ဖြစ်တယ်လို့ သုံးသပ်ပါတယ်။ Financial Security က Food Security ကို ထိခိုက်မှုဖြစ်စေတာနဲ့ Human Energy အပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေကို ကျွန်တော်တို့က အပေါ်ယံလောက်ပဲ နားလည်ကြပေမယ့် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကတော့ အောက်ခြေအထိ နားလည်ကြမယ်လို့ သုံးသပ်ပါတယ်။

ဆိုးကျိုးတွေကို တားဆီးနိုင်

ဒေါ်လာလက်ဝယ်လက်ကိုင်ထားသူတွေက လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင် ခြယ်လှယ်ခြင်းနောက်ကွယ်က ဆိုးကျိုးတွေကို တားဆီးနိုင်ဖို့ ယွမ်၊ ရူပီး၊ ရူဘယ် စတဲ့ နိုင်ငံကြီးတွေက ပိုက်ဆံတွေကို အသုံးပြုပြီး Financial Security ရှိအောင်လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုအပ်တာကို အဆိုပြုခြင်းဖြစ်တယ်လို့ နားလည်ပါတယ်။ Financial Security ရှိမှ Food Security ရှိမယ်။ Food Security ရှိမှ Human Energy ရှိနိုင်မယ် ဆိုတဲ့ ဥပဒေသတစ်ခုကို (Eastern Economic Forum - EEF) တက်ရောက်လာသူများအား ထောက်ပြခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ 
Food Security လို့ပြောလိုက်ရင် ကျွန်တော်တို့ မြန်မာပြည်က သာမန်လူတွေ နားလည်တာက ထမင်းတစ်နေ့ကို နှစ်နပ်စားနိုင်တာလောက်ပဲ စဉ်းစားတယ်။ တကယ်တော့ Food Security ဆိုတာ ပေါင်မုန့်တစ်ချပ်ကို ဝယ်ချင်တယ်၊ ဝယ်ချင်တဲ့အချိန်မှာ ဝယ်ဖို့ပေါင်မုန့်ဆိုင်မှာ ပေါင်မုန့်ကရှိနေဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ အဲဒီဆိုင်မှာရှိနေတဲ့ ပေါင်မုန့်ကလည်း ပုပ်သိုးနေတဲ့ပေါင်မုန့်မဖြစ်ရဘူး။ ကျန်းမာရေးအတွက် ဘေးကင်းလုံခြုံမှုရှိတဲ့ပေါင်မုန့် ဖြစ်ကိုဖြစ်ရမယ်။ ဒီအချက်သုံးချက်နဲ့ ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီးမှ Food Security ကို နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က မက်ဆေ့ပေးချင်တာဖြစ်တယ်လို့ နားလည်ပါတယ်။

World Food Program- WFP ရဲ့ ဩဂုတ်လ နောက်ဆုံးရတဲ့ ဒေတာအရ နိုင်ငံပေါင်း ၈၂ နိုင်ငံမှာ လူဦးရေသန်းပေါင်း ၃၄၅ သန်းက Food Security မရှိတဲ့နိုင်ငံတွေ ဖြစ်နေပါတယ်။ ဒီနှစ်မကုန်ခင်မှာ လူဦးရေသန်းပေါင်း ၁၅၂ သန်းကို Food Security ရနိုင်ဖို့ WFP က ကြိုးစားနေပြီး ဘတ်ဂျက်က ဒေါ်လာ ၂၂ ဒသမ ၂ ဘီလီယံ လိုအပ်နေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဩဂုတ်လအထိ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရရှိထားပြီး ကျန်တဲ့သုံးလအတွင်း ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းရဖို့က မလွယ်ကူပါဘူး။ ဒါကြောင့် နိုင်ငံပေါင်း ၂၀၀ လောက်ရှိတဲ့ ကမ္ဘာကြီးမှာ နိုင်ငံပေါင်း ၈၀ ကျော်လောက်မှာ Food Insecurity ဖြစ်နေတယ်ဆိုတာကို သိရှိဖို့လိုအပ်ပါ တယ်။
ဒီအချက်ကို နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က သိရှိနားလည်တဲ့အတွက် သူ့မိန့်ခွန်းမှာ Food Security ပြောနေတာက နိုင်ငံပေါင်း ၈၂ နိုင်ငံက လူဦးရေသန်းပေါင်း ၃၄၅ သန်းရှိတဲ့ လူဦးရေအတွက် သွယ်ဝိုက် သောနည်းနဲ့ ထောက်ပြထားတာဖြစ်ပါတယ်။ မိန့်ခွန်းမှာနောက် တစ်ချက်ပြောတာက ရုရှားနဲ့ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်တယ်လို့ပြောခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ သူ့ရဲ့မိန့်ခွန်းမှာ အကြောင်းအရာတစ်ခု တစ်ခုတိုင်းက အဆင့်လိုက် ကွင်းဆက်နဲ့ချိတ်ဆက်နေပါတယ်ဆိုတာကို ကျွန်တော်တို့နားလည်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။

အဓိကစိန်ခေါ်မှုတွေ

မြန်မာနိုင်ငံမှာဖြစ်စေ၊ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေမှာဖြစ်စေ ဘာကြောင့် Food Security မရှိတာလဲဆိုတဲ့ အကြောင်းအရင်းအမြစ်တွေ များစွာရှိပါတယ်။ ပထမအချက်က ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ နောက်ဆက်တွဲ အကျိုးဆက်တွေဖြစ်ပါတယ်။ ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် စားနပ်ရိက္ခာတွေ ထုတ်မရ၊ ပို့မရ၊ သွင်းမရဖြစ်တဲ့ ကိစ္စတွေကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒုတိယအချက်က ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုပြဿနာ ဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံအချို့မှာ ရေတွေခန်း၊ အချို့မှာရေတွေကြီး ဒီလိုရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုပြဿနာတွေက Food Security ကို ထိခိုက် စေပါတယ်။ တတိယအချက်ကတော့ ပဋိပက္ခကြောင့် အချို့နေရာတွေ မှာ စားနပ်ရိက္ခာအတွက် ဝန်ဆောင်မှုမလုပ်နိုင်တဲ့ အချက်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအချက်တွေက Food Security အတွက် အဓိကစိန်ခေါ်မှုတွေ ဖြစ်တယ်ဆိုတာကို ကျွန်တော်တို့နားလည်ဖို့ လိုပါတယ်။ 

Food Security ဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ဆိုတဲ့ကိစ္စကို နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က မြန်မာနိုင်ငံအနေအထားကို အခြေခံပြီး ရှင်းပြထားပါတယ်။ ဥပမာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ မြေရှိတယ်၊ ရေရှိတယ်၊ ရာသီဥတုက အဆိုးရွားကြီးမဟုတ်ဘူး။ အဓိကလိုအပ်တာက Energy Security ဖြစ်ပါတယ်။ Food Security အတွက် လိုအပ်တဲ့ Energy Security ဒါ့အပြင် Financial Security ရှိအောင်ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုအပ်ကြောင်းကို ထည့်သွင်းပြောကြားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရုရှား-မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံပူးပေါင်းပြီး Food Security ရှိအောင် ဆောင်ရွက်ဖို့ အာရှဒေသနိုင်ငံတွေအမြင်နဲ့ ကျန်တဲ့ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေ အမြင်နှစ်ခုကို ချပြခဲ့တာကို တွေ့ရှိရပါတယ်။ 

နောက်တစ်ချက်က Food Security, Energy Security, Financial Security ဒီသုံးခုရှိရုံနဲ့ မပြီးပါဘူး။ ရုရှားမှာရှိတဲ့ဂျုံက မြန်မာနိုင်ငံရောက်ဖို့အတွက် လမ်းလိုပါတယ်။ ဒါကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံက ဆောင်ရွက်နေတဲ့ BRI နဲ့ ရုရှားနိုင်ငံတို့ပူးပေါင်းပြီး အာရှဒေသ တစ်ခုလုံး Food Security ရဖို့ အကြံပြုသွားတာလို့ ယူဆပါတယ်။ စိုက်ပျိုးမြေဧရိယာတွေများစွာရှိနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လာရောက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်းအားဖြင့် နှစ်နိုင်ငံအပါအဝင် နိုင်ငံတကာအတွက် Food Security ကောင်းကျိုးဖြစ်နိုင်ကြောင်းကို ထောက်ပြသွားခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ 

ရုရှားနဲ့မြန်မာက ဆက်ဆံရေးမှာ စာမျက်နှာအသစ်တစ်ခု ဖွင့်လိုက်တာက ဆေးပညာရပ်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သဘောတူညီချက်ဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှား-မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံစစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းမှုက နှစ်ပေါင်းများစွာကြာပြီဖြစ်တယ်ဆိုတာ အများစုက သိပြီးသားဖြစ်ပါတယ်။ အခုက စစ်ဘက်ဆိုင်ရာတစ်ခုတည်းမဟုတ်ဘဲ ပညာရေးဆိုင်ရာပူးပေါင်းမှု၊ ဆေးပညာရပ်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းမှုစာချွန်လွှာတွေ လက်မှတ်များရေးထိုးကြတယ်။ ဒီခရီးစဉ်မှာ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးမှာ အောင်မြင်မှုရတယ်လို့ သုံးသပ်ပါတယ်။ ပထမအချက်က ခုန ပြောခဲ့တဲ့ နိုင်ငံပေါင်း ၈၂ နိုင်ငံမှာ Food Security မရှိဘူး။ ဒီအချက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး နိုင်ငံတကာရဲ့ စိုးရိမ်ပူပန်မှုကို ဘယ်လိုအဖြေရှာ ကျော်ဖြတ်နိုင်မလဲဆိုတာကို နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က ထောက်ပြခြင်းနဲ့ နည်းလမ်းတွေကို ပြောကြားသွားပါတယ်။ ဒုတိယအချက်အနေနဲ့ မြန်မာနဲ့ရုရှားနိုင်ငံတို့ရဲ့ အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားအတွက် နှစ်နိုင်ငံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မြှင့်တင်ရေးဆိုတာကို ယထာဘူတကျကျ တင်ပြနိုင်တဲ့အတွက် နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဒီခရီးစဉ်က အတော်အောင်မြင်တဲ့ ခရီးစဉ်ဖြစ်ပါတယ်လို့ သုံးသပ်ရပါတယ်။

ကြီးမားတဲ့ လေးစားဂုဏ်ပြုဆက်ဆံခြင်းဖြစ်

ရုရှားသမ္မတပြောတဲ့အထဲမှာ မြန်မာနဲ့ရုရှား သံတမန်ဆက်ဆံရေး ၇၅ နှစ်ပြည့်တဲ့ပွဲကို ကျင်းပသွားမယ်ဆိုတာပါတယ်။ နိုင်ငံတော် အကြီးအကဲတစ်ယောက်က ဒီလိုပြောဆိုမှုဆိုတာ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးမှာ ကြီးမားတဲ့လေးစားဂုဏ်ပြုဆက်ဆံခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ နောက်တစ်ချက်က အရှေ့တောင်အာရှဒေသမှာ မြန်မာနိုင်ငံက ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ ကာလရှည်မိတ်ဖက်နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြားခြင်းကလည်း အရေးပါတဲ့ အသိအမှတ်ပြုခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံပေါင်း ၁၁ နိုင်ငံအနက် မြန်မာနိုင်ငံဟာ ယုံကြည် အားထားရတဲ့ မဟာမိတ်ဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့အချက်ဟာ နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးမှာ အရေးကြီးတဲ့ Statement တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။

နောက်တစ်ချက်က သမ္မတပူတင် ပြောသွားတဲ့ နှစ်နိုင်ငံကုန်သွယ်ရေးနဲ့ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မယ်ဆိုတာက အတော်ကျယ်ပြန့်ပါတယ်။ စီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမှာ ငွေကြေးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊ နည်းပညာဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု စသဖြင့် ခေါင်းစဉ်ကြီးနှစ်ခုအောက်မှာ ခေါင်းစဉ်အသေးများစွာ ရှိပါတယ်။ 

အသိအမှတ်ပြုခြင်း၊ သဘောတူညီချက်များ လက်မှတ်ထိုးနိုင်ခြင်း၊ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှု တည်ဆောက်နိုင်ခြင်း စတဲ့ခေါင်းစဉ်ကြီး တစ်ခုအောက်မှာ အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရမယ့် ခေါင်းစဉ်ငယ် များစွာရှိပါတယ်။ ဒါတွေကို မသိနားမလည်သူတွေကတော့ ဦးနှောက်ကိုအသုံးမချဘဲ အဖျက်သဘောခံစားချက်နဲ့ ဒီခရီးစဉ်ကို သုံးသပ်ဝေဖန်နေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဆိုးမြင်နေသူတွေကို ကျွန်တော်မေးခွန်း တစ်ခုပဲပြန်ပြီးမေးချင်ပါတယ်။ ခင်ဗျားတို့ မြန်မာနိုင်ငံတော်ရဲ့ အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားအတွက် ကုန်သွယ်ရေး၊ စီးပွားရေး၊ နည်းပညာ ဆိုင်ရာ သဘောတူညီမှုစာချုပ်တွေကို ဘယ်နိုင်ငံတွေနဲ့ ဘယ်နှခုများ ချုပ်ဆိုခဲ့ပြီးပြီလဲ၊ အမိမြန်မာနိုင်ငံတော်ရဲ့ ကောင်းကျိုးအတွက် ဘာတွေများ လုပ်ဆောင်ပြနိုင်သလဲ ဆိုတာပါပဲ။ 

(ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်)