နေပြည်တော် ၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ
ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၇ ရက်နေ့ထုတ် The Global New Light of Myanmar သတင်းစာပါ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ နီပေါသံအမတ်ကြီး Mr. Bhim Udas နှင့် တွေ့ဆုံးမေးမြန်းမှုကို ဘာသာပြန်ဆို ဖော်ပြအပ်ပါသည်။
မေး ။ သံအမတ်ကြီးအနေနဲ့ ၂၀ဝ၃ ခုနှစ်ကနေ ၂၀ဝ၆ ခုနှစ်အထိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရှိတဲ့ ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအစီအစဉ်ရဲ့ အကြီးအကဲတစ်ဦးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သလို ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ နီပေါသံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေစဉ်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အပြောင်းအလဲနှင့် ပတ်သက်ပြီး သံအမတ်ကြီးအမြင်ကို သိပါရစေ။
ဖြေ။ မှန်ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအစီအစဉ်ရဲ့ အကြီးအကဲတစ်ဦးအဖြစ် ၃ နှစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီတုန်းက စစ်အစိုးရအုပ်ချုပ်တဲ့ ကာလဖြစ်ပြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် နေအိမ်အကျယ်ချုပ် ချထားခံရတဲ့ ကာလဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီတုန်းက မြန်မာနိုင်ငံဟာ အနောက်နိုင်ငံတွေရဲ့ စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုခံနေရပြီး ပြည်သူတွေ ဆင်းဆင်းရဲရဲနေရတဲ့ ကာလဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံရေးအရတည်ငြိမ်ပြီး လုံခြုံရေးအရ ကောင်းမွန်နေသော်လည်း ပြည်သူတွေက အကြောက်တရားတွေနဲ့ နေထိုင်ခဲ့ကြရပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပထမဦးဆုံးတွေ့မြင်ရတဲ့ အပြောင်းအလဲကတော့ ပြည်သူတွေရဲ့ မျက်နှာမှာ အပြုံးတွေ၊ လွတ်လပ်စွာပြောဆိုနေကြတာတွေ၊ ပျော်ရွှင်စွာသွားလာ လှုပ်ရှားကြတာတွေ၊ မိမိကိုယ်မိမိ ယုံကြည်မှုရှိလာကြတာတွေကို မြင်တွေ့ရပါတယ်။ လမ်းပေါ်မှာနဲ့ ဈေးဆိုင်၊ စတိုးဆိုင်ကြီးတွေမှာ ယခင်ကထက် လူတွေကို ပိုပြီးတွေ့လာရတာတွေဟာ အလုပ်အကိုင်တွေ၊ ဝင်ငွေတွေရှိနေကြတာကို မှန်းဆလို့ရပါတယ်။ သူတို့တွေဟာ ပိုပြီးကောင်းမွန်တဲ့ ဘဝအခြေအနေတွေကို ရှာဖွေနေကြပါတယ်။ ယခင်ကမရှိခဲ့တဲ့ မြင့်မားတဲ့အဆောက်အဦတွေ၊ ဟိုတယ်တွေနဲ့ အိမ်ရာတွေ အစီအရီ ပေါ်ထွက်လာတာ တွေ့နေရပါတယ်။ လမ်းတွေဟာလည်း ကျယ်ကျယ်ဝန်းဝန်း သန့်သန့်ပြန့်ပြန့် ရှိလာပါတယ်။ လမ်းပေါ်မှာ ယခင်ကထက် ယာဉ်အသွားအလာတွေ အဆမတန် များပြားလာတာတွေ့ရပါတယ်။
ပြည်သူတွေရဲ့မျက်နှာမှာလည်း ပျော်ရွှင်မှုတွေနဲ့အတူ ကြောက်ရွံ့တဲ့စိတ်တွေ ကင်းမဲ့သွားတာတွေ့ရပါတယ်။ အရင်ကဆိုရင် အင်္ဂလိပ်စကား ပြောနိုင်တဲ့ လူငယ်တွေ နည်းပါးပေမယ့် အခုအခါမှာတော့ လူငယ်တွေဟာ အင်္ဂလိပ်စကားပြောလာနိုင်ကြပြီး ပွင့်လင်းမှုလည်း ရှိလာကြပါတယ်။ အရင်က ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာအောင် နိုင်ငံတကာ နဲ့ အဆက်အသွယ်ပြတ်ခဲ့တဲ့အတွက် လူငယ်တွေ အင်္ဂလိပ်စကားပြောတတ်သူ နည်းပါးခဲ့တယ်လို့ ယူဆရပါတယ်။
လူတိုင်းဟာလည်း လက်ကိုင်ဖုန်းတွေနဲ့ တွေ့ရတော့ ဒါဟာကြီးမားတဲ့ အပြောင်း အလဲတစ်ခုပါပဲ။ ဒီအချက်ကတော့ ခင်ဗျားလည်း သဘောတူမယ်ထင်ပါတယ်။ အရင်ကဆိုရင် လူအနည်းစုလောက်သာ လက်ကိုင်ဖုန်းကို သုံးနိုင်ကြပြီး၊ အဲဒီလို သုံးနိုင် တဲ့ သူထဲမှာ အစိုးရဋ္ဌာန၊ ကုလသမဂ္ဂလက်အောက်ခံအဖွဲ့အစည်းနဲ့ အစိုးရမဟုတ် သော အဖွဲ့အစည်းက လူအချို့ ပါဝင်ပါတယ်။ အဲဒီတုန်းက ဆင်းကတ်တစ်ခုကို ဒေါ်လာ ၂၀ဝ၀ အထိ ဈေးကြီးကြီးဝယ်ခဲ့ရတာကို ကျွန်တော်မှတ်မိပါသေးတယ်။
အခုအချိန်မှာတော့ ဆင်းကတ်တစ်ခု ၁ ဒေါ်လာလောက်ပဲ ရှိပါတော့တယ်။ ဒါဟာ ကြီးမားတဲ့ အပြာင်းအလဲတစ်ခုပါ။ ဒီအပြောင်းအလဲနဲ့ အတူ ပြည်သူတွေရဲ့ စိတ်နေစိတ်ထား၊ အပြုအမှုနဲ့ တီထွင်ကြံဆမှုတွေကို ပြောင်းလဲစေနိုင်ပါတယ်။ ပြည်သူတွေအနေနဲ့ လက်ကိုင်ဖုန်းတွေနဲ့ ကမ္ဘာကြီးတစ်ခုလုံးကို မြင်နိုင်သိနိုင်တဲ့ အတွက် အကြားအမြင်တွေ၊ ဗဟုသုတတွေ ကျယ်ပြန့်လာခဲ့ကြပါတယ်။ လိုအပ်တဲ့ အချိန်မှာ မိသားစုတွေ၊ မိတ်ဆွေအပေါင်းအသင်းတွေနဲ့ ဆက်သွယ်ပြောဆိုနိုင်ကြလို့ ကမ္ဘာကြီးတစ်ခုလုံးနဲ့ ချိတ်ဆက်နိုင်ခဲ့ကြပါပြီ။ ဒါဟာ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီရဲ့ တိုက်ရိုက် လက်ငင်း အကျိုးတရား ပါပဲ။
မေး။ လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေအပေါ် သံအမတ်ကြီးရဲ့အမြင်ကို သိလိုပါတယ်။
ဖြေ။ လက်ရှိအခြေအနေကတော့ အားရစရာ ကောင်းပါတယ်။ စစ်ဘက်ကနေ အရပ် ဘက်အစိုးရအဖြစ် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကို သွေးထွက်သံယိုမရှိ ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့အတူ အစိုးရသစ် တိုင်းပြည် တာဝန်ကို ရယူခဲ့ပါတယ်။ အသွင်ကူးပြောင်းတဲ့ကာလဖြစ်တဲ့အတွက် ဒီမိုကရေစီ စဉ်ဆက်မပြတ် ရှင်သန်ရေးဟာ ပြည်သူတွေအပေါ်မှာပဲ မူတည်ပါတယ်။ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ဒီမိုကရေစီဟာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အဓိကသော့ချက်ပါပဲ။ ပြည်သူတွေဟာ ကောင်းမွန်တဲ့ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးနဲ့ အလုပ်အကိုင်ဖန်တီးနိုင်မှုကနေ ပိုမိုကောင်းမွန် တဲ့ အခြေအနေကောင်းတစ်ရပ်ကို လိုလားကြပါတယ်။
အစိုးရအနေနဲ့ စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ပြန်လည် သင့်မြတ်ရေး၊ အလုပ်အကိုင်ဖန်တီးပေးရေး၊ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊ လူမှုဘဝဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးစတဲ့ ဦးစားပေးလုပ်ငန်းစဉ် ၅ ခုကို ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ အရေးကြီးဆုံး ကတော့ သဘာဝအရင်းအမြစ်တွေကို နှိုင်းနှိုင်းချိန်ချိန် သုံးစွဲတတ်ဖို့လိုအပ်ပါတယ်။
တပ်မတော်အနေနဲ့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ထုတ်ပြန်ကြေညာခြင်း၊ အထွေထွေ အုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဋ္ဌာနက ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ရုံးဝန်ကြီးဌာန အောက် ထားရှိ လိုက်ခြင်းနဲ့ မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ် ရှစ်ဖွဲ့က အစိုးရနဲ့ စေ့စပ် ဆွေးနွေးလိုခြင်း စတဲ့ အချက်တွေဟာ ကြိုဆိုရမယ့် ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုတစ်ရပ် ဖြစ်သလို ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုအတွက် ထူးခြားတဲ့အလားအလာတွေဖြစ်ပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့နိုဝင်ဘာလက ရန်ကုန်မှာ ကျင်းပတဲ့ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပြည်သူ တွေ ပျော်ပျော်ရွှင်ရွှင်နဲ့ စိတ်ပါဝင်စားစွာ ဆန္ဒမဲပေးခဲ့တာကို ကျွန်တော်တွေ့မြင်ခဲ့ ပါတယ်။ ပြည်သူတွေအနေနဲ့ ဒီမိုကရေစီလိုလားတာ၊ မိမိတို့ရဲ့အခွင့်အရေးကို သိရှိ လာတာဟာ ကောင်းမွန်တဲ့ လက္ခဏာတစ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။
မေး။ သံအမတ်ကြီးအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဒီမိုကရေစီအကူးအပြောင်းမှာ အကြီးမားဆုံး စိန်ခေါ်မှုတွေဟာ ဘာတွေဖြစ်မယ်လို့ ထင်ပါသလဲ။ အဲဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး အကြံပြုလိုတာ ရှိပါသလား။
ဖြေ။ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်တစ်ခုလုံးကို အပြောင်းအလဲလုပ်ချိန်မှာ စိန်ခေါ်မှုတွေရှိနေမှာ တော့ အသေအချာပါပဲ။ ဒီမိုကရေစီစနစ်မှာ ပြည်သူတွေဟာ မိမိတို့ရဲ့အခွင့်အရေးကို ရှာဖွေရာကနေ မျှော်လင့်ချက်တွေ၊ မျှော်မှန်းချက်တွေ ရှိလာကြပါတယ်။ ဆန္ဒတွေစော နေတတ်ပြီး သူတို့လိုချင်တာမရတဲ့အခါ စိတ်မရှည်တော့ဘဲ သူတို့ရဲ့အလိုမကျမှုတွေကို စပြီး ပြောတော့တာပါပဲ။ ဒီနေရာမှာ သတိထားဖို့က ဥပဒေတွေ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်း တွေ လိုက်နာရတဲ့အချိန်မှာ အချိန်အကန့်အသတ်တစ်ခု လိုအပ်တယ်ဆိုတဲ့အချက်ပါပဲ။ ဒီမိုကရေစီဖွံ့ဖြိုးဖို့အတွက် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးဟာ မရှိမဖြစ်အချက်ပါပဲ။
ဒီမိုကရေစီအစပျိုးတဲ့နိုင်ငံတွေမှာ ပြည်သူတွေရဲ့မျှော်လင့်ချက်ကြီးမားမှု၊ အစိုးရရဲ့ ဖော်ဆောင်နိုင်မှု နည်းပါးမှု၊ အတွေ့အကြုံမရှိမှု၊ ဝန်ဆောင်မှု မပေးနိုင်မှုနဲ့ အကျင့်ပျက် ခြစားမှုတို့ကြောင့် အစိုးရတွေအနေနဲ့ ကျဆုံးခဲ့ရတဲ့အဖြစ်တွေ ကျွန်တော် သိမြင်ခဲ့ရပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အားသာချက်ကတော့ ပြည်သူတွေဟာ ဒီမိုကရေစီလိုလားတယ်၊ အစိုးရကလည်း ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်၊ လူမှုဘဝဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၊ ဝန်ဆောင်မှုနဲ့ သာယာဝပြောရေးကို မဖြစ်မနေ လုပ်ဆောင်ပေးမှုကြောင့်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ သို့သော် လည်း ပြည်ပရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေကို စွဲဆောင်မှု၊ စီးပွားရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု နှေးကွေးခြင်း၊ အခြေခံအဆောက်အဦ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် စွမ်းအင်မလုံ လောက်မှု၊ ငြိမ်ချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ် တိုးတက်မှုနှေးကွေးမှု စတဲ့ စိန်ခေါ်မှုအချို့ တော့ရှိပါ တယ်။ အချို့သောစိန်ခေါ်မှုတွေကိုတော့ ကုမ္ပဏီဥပဒေအသစ် ချမှတ်ခြင်း၊ ဘဏ်လုပ် ငန်း၊ အာမခံလုပ်ငန်းနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု မူဝါဒအသစ်တွေကြောင့် ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းနိုင်ခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ပြောင်းလဲလာတဲ့ အခြေအနေအပေါ်မူတည်ပြီး ပြုပြင် ပြောင်းလဲမှု၊ မူဝါဒနဲ့ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်း ချမှတ်မှုတွေကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
လက်ရှိအစိုးရရဲ့ သက်တမ်းအတွင်း ရခိုင်ပြဿနာပေါ်လာတာဟာ ကြီးမားတဲ့ တုန်လှုပ်မှုတစ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။ ထို့အတူ ကျန်တဲ့သက်တမ်း နှစ် နှစ်ကျော် အတွင်းမှာ စိန်ခေါ်မှုတွေ များပြားပါတယ်။
မေး။ မူဝါဒနဲ့ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး ၂ ရပ် ရှေ့နောက်ကိုက်ညီမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သံအမတ်ကြီး ပြောသွားတာကို အသေးစိတ်သိချင်ပါတယ်။
ဖြေ။ ဟုတ်ပါတယ်။ ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်း အတွက် ကောင်းမွန်တဲ့ အခြေအနေတစ်ရပ်ကို ဆက်လက်ဖော်ဆောင်ရမှာ ဖြစ်ပါ တယ်။ ပြည်သူတွေ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို သိရှိပြီး လိုက်နာဖို့လိုအပ်ပါတယ်။
မေး။ ပြည်သူတွေ စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဟာ အလွန်အရေးကြီးတဲ့ အတွက် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အနာဂတ်နဲ့ ဆက်နွှယ်ပတ်သက်မှုအပေါ် သံအမတ်ကြီးရဲ့ အမြင်ကို သိချင်ပါတယ်။
ဖြေ။ စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဟာ လူသားတွေရဲ့ အရည်အချင်း၊ ခေတ်မီ နည်းပညာကို သိရှိတတ်မြောက်မှုနဲ့အတူ အရင်းအမြစ်များရရှိမှုကနေ အခြေခံပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ သဘာဝအရင်းအမြစ်များစွာရှိပြီး စိုက်ပျိုးနိုင်သော လယ်ယာမြေများစွာ ပိုင်ဆိုင်ထားပါတယ်။ ပထဝီအနေအထားအရ မြန်မာနိုင်ငံဟာ နိုင်ငံကြီး နှစ်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ တရုတ်နဲ့ အိန္ဒိယကြားမှာ မဟာဗျူဟာကျကျတည်ရှိနေပါ တယ်။ ထို့အတူ အာဆီယံနဲ့ တောင်အာရှနိုင်ငံများကြားမှာ တည်ရှိနေပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ဘင်းစတက် (BIMSTEC) အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး SAARC အဖွဲ့ထဲ မှာ လေ့လာသူအဆင့်နိုင်ငံ အဖြစ်နဲ့ ရှိနေပါတယ်။ ဒီအခွင့်အရေးတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံက လွဲပြီး အခြားသော အာရှနိုင်ငံတွေ မရခဲ့ကြပါဘူး။
အစိုးရအနေနဲ့ မြန်မာစဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးစီမံကိန်းကို ကြိုတင်ပြင် ဆင် ထားခဲ့ပြီး အောင်မြင်မှုရဖို့အရေးအတွက် စီမံကိန်းများကို အကောင်အထည်ဖော်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အားသာချက်ကတော့ မြန်မာပြည်သူတွေဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးကိုမြတ်နိုး တယ်၊ ရိုးသားတယ်၊ မော်ကြွားခြင်းမရှိဘူး ဆိုတဲ့အချက်တွေပါ။ လူငယ်အင်အားစုတွေ များပြားခြင်းနဲ့ လုပ်အားခ ချိုသာခြင်းကလည်း အဓိကပါဝင်ပါတယ်။ ပြည်သူတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ သာယာဝပြောမှု၊ ဖွံ့ဖြိုးတက်မှုနဲ့ ဒီမိုကရေစီအတွက် အကြီးဆုံးသော အရင်းမြစ်တွေပါပဲ။
မေး။ သံအမတ်ကြီးတို့နိုင်ငံအနေနဲ့ ဘုရင်စနစ်ကနေ ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို ကူးပြောင်း ရာမှာ အချိန်တိုအတွင်း အခက်အခဲမရှိချောမောစွာ ကူးပြောင်းနိုင်ခဲ့တယ်လို့ သိရှိခဲ့ရပါ တယ်။ ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး သံအမတ်ကြီးမှာ သင်ခန်းစာတွေရှိခဲ့မယ်ဆိုရင် သိခွင့်ရချင်ပါတယ်။
ဖြေ။ နီပေါနိုင်ငံအနေနဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့ ၆၈ နှစ် ၁၉၅၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလမှာ ဒီမိုကရေစီ ရရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒီလို ဒီမိုကရေစီရရှိဖို့အတွက် အိန္ဒိယနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံတို့က ပံ့ပိုးကူညီခဲ့ပါ တယ်။ ဒါကြောင့် နီပေါအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကို အမြဲတမ်းကျေးဇူးတင်လျက် ရှိပါတယ်။
အဲဒီအချိန်တုန်းက တိုင်းပြုပြည်ပြုလွှတ်တော်ကနေ ဖွဲစည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အသစ်တစ်ရပ် ပြဌာန်းဖို့ ဘုရင်က ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီတိုင်းပြုပြည်ပြုလွှတ်တော် ဟာ ၂၀ဝ၈ ခုနှစ်လောက်ကမှ ရွေးကောက်ပွဲအစီစဉ်နဲ့ ဖွဲ့စည်းခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ တိုင်းပြု ပြည်ပြု လွှတ်တော် ပထမ အစည်းဝေးက သက်တမ်း နှစ် ၂၄၀ ရှိတဲ့ ဘုရင်စနစ်ကို ဖျက်သိမ်း လိုက်တဲ့အတွက် နီပေါနိုင်ငံဟာ သမ္မတနိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ တိုင်းပြုပြည်ပြုလွှတ်တော်က ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ၂၀၁၅ ခုနှစ် စက်တင် ဘာလကျမှ ပြဌာန်းနိုင်ခဲ့တဲ့အတွက် နီပေါနိုင်ငံအနေနဲ့ ၆၅ နှစ်ကြာခဲ့ပါတယ်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ဆွေးနွေးစဉ်ကာလမှာ နီပေါခေါင်းဆောင်များဟာ ဖက်ဒရယ်စနစ် ဖော်ဆောင်ရေး အတွက် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ နီပေါနိုင်ငံဟာ ယနေ့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီသမ္မတနိုင်ငံအဖြစ် ရောက်ရှိလာတာဖြစ်ပါတယ်။ နှစ်ဦးနှစ်ဖက်က ငြိမ်းချမ်းရေးလိုလားကြတဲ့အတွက် အသွင်ကူးပြောင်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ဟာ ချောမောစွာနဲ့ အောင်မြင်ခဲ့ပါတယ်။
ဒုတိယအချက်အနေနဲ့ ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ရေးပဲဖြစ်ပါတယ်။ ယုံကြည်မှု ဆိုတာ တစ်ဦးအပေါ်တစ်ဦးရှိဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ တစ်ဦးအပေါ်တစ်ဦး လေးစားမှုနဲ့ အတူ ဆွေးနွေးပွဲကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြပါတယ်။ ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ရေး အတွက် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲကို အဆင့်လိုက် မှန်မှန်လုပ်ဆောင်ဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ အဲဒါမှသာ သံသယတွေ၊ အထင်လွဲမှုတွေ လွင့်စင်ပျောက်ကွယ်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။
နီပေါနိုင်ငံရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်မှာ နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းကလည်း သူတို့ရဲ့ ရှုထောင့်ကနေ အပြုသဘောနဲ့ ပါဝင်ပံ့ပိုးခဲ့ကြပါတယ်။ နီပေါခေါင်းဆောင်တွေဟာ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံအပါအဝင် နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းတွေနဲ့ အမြဲတစ်စေ ညှိနှိုင်း တိုင်ပင်မှု လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ နီပေါခေါင်းဆောင်များဟာ တစ်ဦးချင်းစီက အကြံညဏ်ယူပြီး အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားနှင့်ကိုက်ညီတဲ့ ပကတိအခြေနေတစ်ရပ်ကို ဖော်ဆောင်ခဲ့ကြပါတယ်။
မေး။ နီပေါနိုင်ငံဟာ ဗုဒ္ဓရဲ့မွေးဖွားရာနေရာ ဖြစ်တဲ့အတွက် မြန်မာခရီးသွားတွေ အထူး စိတ်ဝင်စားကြပါတယ်။ အရင်က နီပေါနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအကြား တိုက်ရိုက်လေကြောင်း လိုင်း ရှိခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ နီပေါနိုင်ငံအစိုးရအနေနဲ့ နှစ်နိုင်ငံအကျိုးစီးပွားအတွက် နီပေါနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအကြား တိုက်ရိုက်လေကြောင်းလိုင်း ပြန်လည်စတင်ဖို့ အစီအစဉ် ရှိပါသလား။
ဖြေ။ ဒီမေးခွန်းအတွက် ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်များက ရန်ကုန်နဲ့ ခတ္တမန္တု အကြား တိုက်ရိုက်လေကြောင်းလိုင်းရှိခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်က မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပြည်တွင်း ပဋိပက္ခနဲ့ ဒီမိုကရေစီလှုပ်ရှားမှုတွေကြောင့် ရပ်စဲခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ ရန်ကုန်နဲ့ ခတ္တမန္တု အကြား ဟိမဝန္တာ လေကြောင်းလိုင်း စတင်ပျံသန်းခဲ့သော်လည်း အချိန်ကြာအောင် ပျံသန်းနိုင်ခြင်းမရှိခဲ့ပါဘူး။ ဒီလိုအခက်အခဲတွေရှိနေသည့်တိုင် ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က နီပေါနိုင်ငံကိုလာရောက်တဲ့ ဘုရားဖူးဧည့်သည် သုံးသောင်းကျော်ရှိခဲ့ပါတယ်။
ခရီးသည်တွေဟာ ငွေကုန်ကြေးကျနည်းပြီး အချိန်တိုအတွင်း မြန်ဆန်စွာ ရောက်ရှိနိုင်တဲ့ ခရီးစဉ်ကို နှစ်သက်ကြပါတယ်။ ရန်ကုန်နဲ့ ခတ္တမန္တု အကြား တိုက်ရိုက် ပျံသန်းရင် ၂ နာရီခွဲသာကြာပြီး ဈေးနှုန်းလည်း ချိုသာပါတယ်။ အခုတော့ ခရီးသည်တွေ ဟာ ၆ နာရီကနေ ၁၂ နာရီကြာအောင် ဗန်ကောက်ကနေ (သို့မဟုတ်) ကွာလာလမ်ပူ ကနေ တစ်ဆင့် သွားရတဲ့အတွက် အကုန်အကျလည်းများသလို အဆင်ပြေမှုလည်း မရှိကြပါဘူး။
သို့သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံက ဘုရားဖူးတွေဟာ ရန်ကုန်ကနေ ဗုဒ္ဒဂါယာကို စင်းလုံးငှား လေယာဉ်နဲ့ သွားကြပြီး အဲဒီကနေ တစ်ဆင့် လုမ္ဗနီကို ကုန်းလမ်းခရီးနဲ့ သွားခဲ့ကြပါတယ်။ လုမ္ဗနီမှာ တရားထိုင်ရင်းနဲ့ အချိန်ပိုပေးခဲ့ကြပါတယ်။ လောလော ဆယ်မှာတော့ ဒီနည်းလမ်းကိုရွေးချယ်လို့မရသေးပါဘူး။ အခုနှစ် စက်တင်ဘာလက စပြီး လုမ္ဗနီမှာ ဂေါတမဗုဒ္ဓ နိုင်ငံတကာလေဆိပ် ဖွင့်လှစ်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဘုရားဖူးတွေ ဟာ ရန်ကုန် (သို့မဟုတ်) မန္တလေးကနေ လုမ္ဗနီကို လေယာဉ်နဲ့ကုန်ကျစရိတ် နည်းပါးစွာနဲ့ ရောက်ရှိလာနိုင်ပြီး လုမ္ဗနီမှာ အချိန်ပိုရကြမှာဖြစ်ပါတယ်။
တိုက်ရိုက်လေကြောင်းပျံသန်းရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ၂၀၁၈ ခုနှစ် နိဝင်ဘာလက နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ခတ္တမန္တုကို ရောက်ရှိလာစဉ် တုန်းက ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်ဟာ နီပေါခရီးသွားနှစ်ဖြစ်တဲ့အတွက် မြန်မာကနေ လုမ္ဗနီကို စင်းလုံးငှါးလေယာဉ်ပျံသန်းလိုက်ခြင်းက လတ်တလောဖြေရှင်း နည်း တစ်ခု ဖြစ်လာဖို့ရှိပါတယ်။
မေး။ မြန်မာနိုင်ငံက ခေါင်းဆောင်တွေလည်း နီပေါနိုင်ငံကို မကြာသေးမီက သွားရောက် လည်ပတ်မှုရှိခဲ့ပါတယ်။ သံအမတ်ကြီးအနေနဲ့ မြန်မာနဲ့ နီပေါနှစ်နိုင်ငံ ကုန်သွယ်မှုအခြေအနေနဲ့ ကုန်သွယ်မှုတိုးမြင့်ရေးအတွက် အကြံပြုစရာတွေရှိပါသလား။
ဖြေ။ မှန်ပါတယ်။၂၀၁၇ ဒီဇင်ဘာလကနေ ၂၀၁၈ ဒီဇင်ဘာလထိ အဆင့်မြင့် အရာရှိတွေ အပြန်အလှန်လည်ပတ်မှု လေးကြိမ်ရှိခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဘက်ကတော့ နိုင်ငံတော် သမ္မတဦးဝင်းမြင့်က ၂၀၁၈ ခုနှစ် သြဂုတ်လက လာရောက်လည်ပတ်ခဲ့ပါတယ်။
နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံကုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကလည်း ၂၀၁၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလက လာရောက်လည်ပတ်ခဲ့ပါတယ်။ ထို့နည်းတူ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင် လှိုင် က ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလက ပထမဆုံးအကြိမ် လာရောက်လည်ပတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့လည်း နီပေါတပ်မတော်အကြီးအကဲ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရာဂျင်ဒရာချက်ထရီက ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လမှာ မြန်မာနိုင်ငံကို လာရောက်လည်ပတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ အပြန်အလှန် လည်ပတ်မှုအားလုံးဟာ မြန်မာနဲ့နီပေါနိုင်ငံအကြား နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးမှာ သမိုင်းမှတ်တိုင်ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
အပြန်အလှန်လည်ပတ်ကြတဲ့အတွက် နှစ်နိုင်ငံကြားကုန်သွယ်ရေး သိသိသာသာ မြင့်မားလာခဲ့ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က မြန်မာက နီပေါဖက်ကို ပဲမျိုးစုံတန်ချိန် ၇၀ဝ၀ဝ ခန့် တင်ပို့ခဲ့ပါတယ်။ ပဲမျိုးစုံအပြင် အထပ်သားနဲ့ သစ်သားပစ္စည်းများကိုလည်း တင်ပို့လျက် ရှိပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က ခတ္တမန္တုမှာ ကျင်းပတဲ့ နိုင်ငံတကာကုန်စည်ပြပွဲမှာလည်း မြန်မာနိုင်ငံက ပထမဆုံးအကြိမ် ပါဝင်ပြသခဲ့ပါတယ်။ ငါးနဲ့ ပုဇွန်တွေကလည်း နီပေါနိုင်ငံမှာ အရောင်းသွက်တဲ့ ရေထွက်ပစ္စည်းတွေဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့် နီပေါနိုင်ငံကို အလည်အပတ်မလာရောက်မီ ၂၀၁၈ ခုနှစ် သြဂုတ်လ စောစောပိုင်းက မြန်မာစီးပွားရေး ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ နီပေါနိုင်ငံကို လာရောက်ခဲ့ ပါ သေး တယ်။ ထိုနည်းတူ နှစ်နိုင်ငံစီးပွားရေး ဆက်ဆံမှု မြှင့်တင်ရေးအတွက် နီပေါစီးပွားရေးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ အခုနှစ်မှာမြန်မာနိုင်ငံကို လာရောက်ဖို့ရှိပါ တယ်။ နီပေါနိုင်ငံက စိတ်ဝင်စားဖွယ်ပစ္စည်းတွေကတော့ လက်ယက်ကော်ဇောများ၊ ဆေးဖက်ဝင်အပင်များ၊ လက်မှုပညာပစ္စည်းများ ဖြစ်ပါတယ်။
နှစ်နိုင်ငံအနေနဲ့ ကုန်သွယ်မှုတိုးမြှင့်မယ်ဆိုရင် အခွင့်အလမ်းများစွာ ရရှိလာ ကြမှာဖြစ်ပါတယ်။ ကုန်သွယ်ရေးအတွက် ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးဟာ မရှိမဖြစ်လိုအပ်ပါ တယ်။ အိန္ဒိယအစိုးရနဲ့ မကြာသေးမီက သဘောတူညီချက်အရ အိန္ဒိယနိုင်ငံ ကိုလ် ကတ္တားနဲ့ ဝိသာခါပတ်နမ်မြို့မှ နီပေါနိုင်ငံ ဘာဂူနာ ဆိပ်ကမ်းသို့ ကုန်သတ္တာတိုက်ရိုက် တင်ပို့နိုင်ခဲ့တဲ့အတွက် ဒီအစီအစဉ်ကနေ မြန်မာကုန်သည်များအတွက်လည်း အချိန်ကုန်၊ ငွေကုန် သက်သာလာတော့မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
မေး။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ နီပေါနွယ်ဖွားမြန်မာနိုင်ငံသားတွေ အထိုက်အလျှောက် ရှိနေပါတယ်။ သူတို့တွေအတွက် သတင်းစကားပါး ပေးစေလိုပါတယ်။
သံအမတ်ကြီး။ မြန်မာနိုင်မှာနေထိုင်တဲ့ နီပေါနွယ်ဖွားမြန်မာနိုင်ငံသား တစ်သိန်း ငါးသောင်းခန့်ရှိပါတယ်။ နီပေါတွေဟာ ၁၈၈၅ ခုနှစ်ကတည်းက မြန်မာ နိုင်ငံထဲကို ပထမဆုံးအကြိမ် ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြတဲ့မှတ်တမ်းတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ သူတို့ထဲက တော်တော်များများဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ ကြပြီး အဲဒီထဲက အချို့ကတော့ ဒီနိုင်ငံမှာပဲ အသက်ပေးသွားခဲ့ကြပါတယ်။
အခုအချိန်မှာတော အခြားတိုင်းရင်းသားများနဲ့ အတူ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေအဖြစ် အတူတကွ အေးချမ်းစွာ ရှိနေကြပြီး မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကဏ္ဍတွေမှာ ပါဝင်လျက်ရှိပါတယ်။ တစ်ပါးသူရဲ့ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဓလေ့ထုံးတမ်းနဲ့ ကိုးကွယ်ရာ ဘာသာကို အလေးအမြတ်ထားသလို သူတို့ရဲ့ဘာသာ၊ ယဉ်ကျေးမနဲ့ ဓလေ့ထုံးတမ်း တွေကိုလည်း ထိန်းသိမ်းခဲ့ကြပါတယ်။
သူတို့ဆီကို ပေးပို့ချင်တဲ့ သတင်းစကားကတော့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ သူတို့ရဲ့ အမိမြေဖြစ်သလို နီပေါနိုင်ငံဟာလည်း သူတို့ရဲ့ အဖမြေဖြစ်တယ်ဆိုတာကိုလည်း သတိရစေချင်တယ်။ ထို့အတူ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးနဲ့ ပြည်သူအချင်းချင်း ဆက်ဆံ ရေးမြှင့်တင်ရာမှာ အပြုသဘောနဲ့ ပါဝင်ကြဖို့နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက သူတို့ရဲ့ ဘိုးဘွားတွေ စိုက်ထူခဲ့တဲ့ ရဲရင့်မှု၊ သစ္စာရှိမှုနဲ့ ရိုးသားဖြောင့်မတ်မှုတွေကို အမြဲသတိရကြဖို့ ဆိုတဲ့ သတင်း စကားပါပဲ။
မေး ။ နောက်ဆုံးမေးခွန်းကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ သံအမတ်ကြီး နေထိုင် လုပ်ကိုင်ရတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘယ်ဟာကို အကြိုက်ဆုံးဖြစ်ပါသလဲဆိုတာ သိချင်ပါတယ်။
ဖြေ။ မြန်မာနိုင်ငံကို ကြိုက်နှစ်သက်တဲ့အတွက် နောက်ထပ် တစ်ခေါက်ပြန် လာခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်တော့်အစိုးရက ဒီတာဝန်ပေးလိုက်တဲ့အပေါ် ကျွန်တော့် အနေနဲ့ အလွန်ပျော်ခဲ့ရပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေဟာ ရိုးသားကြတယ်၊ မော်ကြွားမှု မရှိဘူး၊ ထူးကဲကြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံသားနဲ့ ကျွန်တော်တို့တစ်တွေဟာ ဘာသာတူ၊ ယဉ်ကျေးမှုတူ၊ နေထိုင်စားသောက်မှုလည်း တူကြပါတယ်။ ခင်ဗျားတို့ နီပေါကို သွားရောက် လည်ပတ်မယ်ဆိုရင် နီပေါနိုင်ငံသားတွေက သူတို့နိုင်ငံသားတစ်ဦးအဖြစ် မှတ်ယူမှာပဲဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက လှပတဲ့နေရာဒေသ တော်တော်များများကို ကျွန်တော်မရောက်ခဲ့သေးပါဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းက အင်းတော်ကြီးနဲ့ တောင်ပိုင်းက ပင်လယ်ကမ်းခြေဒေသတွေအပါအဝင် လှပတဲ့ဒေသတွေကို သွားရောက် လည်ပတ်ဖို့ ရည်မှန်းထားပါတယ်။ နီပေါမှာဆိုရင်တော့ ပင်လယ်ကမ်းခြေကို တွေ့ရဖို့ မလွယ်ပါဘူး။
မေး။ မြန်မာပြည်သူတွေကို ထပ်မံပြောကြားချင်တဲ့စကားတွေ ရှိပါသလား။
ဖြေ။ မြန်မာပြည်သူတွေအတွက် ဆုမွန်ကောင်းတောင်းပေးပါတယ်။ ငြိမ်းချမ်း ရေး လုပ်ငန်းစဉ်လည်း မကြာမီ အထမြောက်လာမှာဖြစ်သလို တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ဝင်အားလုံး တစ်စုတစ်စည်းထဲဖြစ်ပြီး ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် ရောက်ရှိလာမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းရေးလည်း ချောချောမောမော တည်တည်တံ့တံ့ ဖြစ်လာမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ မြန်မာပြည်သူတွေဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ သဒ္ဓါတရားကြီးမားသူတွေ ဖြစ်တဲ့အတွက် ငြိမ်းချမ်းရေး၊ သာယာဝပြောရေးနဲ့ ထိုက်တန်တဲ့သူတွေပါ။ မြန်မာ နိုင်ငံမှာ အလှူအတန်းတွေ များပြားနေတာကို ထောက်ရှုရင် မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ သဒ္ဓါတရား အားကောင်းကြတာကို တွေ့မြင်ကြမှာဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာပြည်သူတွေကို ကျွန်တော် ချီးကျူးပါတယ်။
(ဘာသာပြန်ဆိုသူ - ဒေါက်တာ သာစိန်)
