ကိုရင်သြ

ရုရှားနိုင်ငံ၏ နယ်စပ်မြို့ငယ်လေး ဟာဆန်သို့ ကျည်လုံအထူးရထားကြီး စီးနင်း၍ ဧပြီ ၂၄ ရက်က ဆိုက်ရောက်လာခဲ့သူမှာ မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ ဂုဏ်ကြီးဒြပ်ကြီးပုဂ္ဂိုလ်ကြီး ကင်ဂျုံအန်ဖြစ်၏။ ယင်းမြို့ငယ်လေးမှသည် ရုရှားအရှေ့ဖျားဒေသရှိ ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်း ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းမြို့ကြီး ဖြစ်သော ဗလာဒီဗိုစတော့ခ်သို့ ဆက်လက်၍ ခရီးနှင်နေစဉ်မှာပင် အမေရိကန်နှင့် တောင်ကိုရီးယားလေတပ် တပ်ဖွဲ့များ၏ ပူးတွဲစစ် ရေးလေ့ကျင့်မှု ကိုရီးယား ကျွန်းဆွယ်၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့၏။

မငြိမ်မသက်ဖြစ်နေဆဲ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်၏ နိမိတ်ပုံများကို ကျွန်ုပ် အာရုံပြုမိစဉ်မှာပင် ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်၏ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် လုံခြုံရေးသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအပေါ် မှီတည်နေသည်ဆိုသော ခေါင်းဆောင်ကြီး ကင်၏ နှုတ်မြွက်စကားက ကမ္ဘာ့သတင်းစာမျက်နှာများပေါ်တွင် ထင်ကျန်သွားခဲ့၏။

သံတမန်ရေးလှုပ်ရှားကွက်

ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်နှင့် ဧပြီ ၂၅ ရက်က ပြုလုပ်သည့် ရှားတောင့် ရှားခဲ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲ အတွင်း ကင်၏ မှတ်ချက်စကားသံ ပေါ်ထွက်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာ အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများ ဖြေလျှော့ပေးလာစေရေးအတွက် မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ တောင်းဆိုချက်များအပေါ် ပိုမိုအာရုံစိုက်လာစေရန် ရည်ရွယ်ပုံရသည့် ပြောဆိုချက်ပေလောဟူ၍ နိုင်ငံရေးသုံးသပ်သူများက ယူဆနေကြစဉ်မှာပင် ဗလာဒီဗိုစတော့ခ်ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲ၏ ရလဒ်များ အသို့ရှိလာနိုင်သည်ကို ကျွန်ုပ် ဆက်လက်စေ့ငု ကြည့်မိလေသော် အရှေ့တိုင်း၏ လှုပ်လှုပ်ရွရွ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ရည်မျှော်သော ဆောင်ရွက်ချက်များအနက် အမှတ်မထင် ပေါ်ထွက်လာသည့် ရုရှား၏ သံတမန်ရေး ပနံသင့်လှုပ်ရှားကွက်များကို သတိပြုမိလေသည်။

အဏုမြူလက်နက်အစီအစဉ်ကို မြောက်ကိုရီးယားစွန့်လွှတ်လာစေရေး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ရေးတွင် ယင်းနိုင်ငံအတွက် လုံခြုံရေးအာမခံချက်များ ရရှိရန် လိုအပ်မည်ဟု သမ္မတပူတင်က ခေါင်းဆောင်ကြီးကင်နှင့် တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးပြီးနောက် ပြောကြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ခေါင်းဆောင်ကြီးကင် အလိုရှိအပ်သော လုံခြုံရေးအာမခံချက်များ မည်သို့ဖြစ်သင့်သည်ကို သမ္မတပူတင်က တိတိပပ ဂဃနဏ ပြောကြားခြင်း မရှိသော်လည်း “လုံခြုံရေးအာမခံချက်များ ရရှိရေးမှာ နိုင်ငံများအားလုံးအတွက် ထိပ်တန်းဦးစားပေးလုပ်ငန်းဖြစ်သင့်သည်” ဟုဆိုသည်။

လုံခြုံရေးအာမခံချက်

မြောက်ကိုရီးယားဘက်မှ အဏုမြူလက်နက်အစီအစဉ် အဆုံးသတ်စေလိုလျှင် ယင်းနိုင်ငံအားလုံခြုံရေး အာမခံချက်များပေးရန် လိုအပ်လိမ့်မည်။ မြောက်ကိုရီးယားအတွက် လုံခြုံရေးအာမခံချက်များကို နိုင်ငံ တကာမူဘောင် သဘောတူညီချက်နှင့်အတူ ကမ်းလှမ်းရန်လိုအပ်လိမ့်မည်ဟု သမ္မတ ပူတင်က ထောက်ပြသည်။

နိုင်ငံတကာမူဘောင် သဘောတူညီချက်ရရှိရန် ဟူသည်မှာကား ကမ္ဘာနှင့်ချီ၍ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်သွားရမည့် အခြေအနေကို မီးမောင်းထိုးပြလိုက်ခြင်းအဖြစ် ကျွန်ုပ် ယူဆမိ၏

ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ မြို့ တော်ဟနွိုင်း၌ တခမ်းတနားပြုလုပ်ခဲ့သော ကင်နှင့် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်တို့၏ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲတွင် မည်သည့် သဘောတူညီချက်မျှမရဘဲ ဆွေးနွေးမှုများ စောစီးစွာပြီးဆုံးခဲ့ ရပြီးနောက် နှစ်လကြာကာလအရောက်တွင် ကင်နှင့် သမ္မတပူတင်တို့၏ ထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။

အမေရိကန်နှင့် မြောက်ကိုရီးယားအကြား လတ်တလောတွင် သဘောတူညီချက်ရရှိရန် အကြောင်းခြင်းရာများ ခိုင်ခိုင်မာမာမရှိဘဲ ဖြစ်နေချိန်တွင် ရုရှား၏ သံတမန်ရေးလှုပ်ရှားမှု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။

အတွေးတူ၊ အရောင်တူ

ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုသည် မြောက်ကိုရီးယား၏ မဟာမိတ်အဖြစ် သမိုင်းအစဉ်အဆက် ရပ်တည်ခဲ့ပုံကို ကျွန်ုပ်တွေ့မြင်ရ၏။ ကိုရီးယားစစ်ပွဲ ကာလအတွင်း ကိုရီးယားပြည်သူ့တပ်မတော် (ဝါ) မြောက်ကိုရီးယား တပ်မတော်ကို ဆိုဗီယက်က ထောက်ခံအားပေးခဲ့၏။ မြောက်ကိုရီးယားနှင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုတို့သည် ၁၉၄၈ ခုနှစ် ကတည်းကပင် သံတမန် ဆက်ဆံရေးကို စတင်ထူထောင်ခဲ့ကြ၏။ ကွန်မြူနစ်အုပ်စုတွင် အတွေးတူ၊ အရောင်တူတို့အဖြစ် ပေါင်းစည်းခဲ့ကြ၏။

၁၉၅၀-၅၃ ခုနှစ် ကိုရီးယားစစ်ပွဲအပြီး မြောက်ကိုရီးယား၏ ပြန်လည် ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် ရုရှားအစိုးရက ပါဝင်ကူညီခဲ့သည်။

သမ္မတပူတင်သည် မြောက်ကိုရီးယားခေါင်းဆောင် အဆက်ဆက်နှင့် တွေ့ထိဆက်ဆံခဲ့ဖူးသည့် အတွေ့အကြုံရှိသူဖြစ်ပြီး ၂၀ဝ၀ ပြည့်နှစ်တွင် ပြုံယမ်းသို့ သွားရောက်ခဲ့ကာ ကင်၏ဖခင်ကြီး ကင်ဂျုံအီနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ဖူးသည်။

ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ပြိုကွဲခဲ့ခြင်းသည် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးအပေါ် ထိခိုက်ခဲ့သော်လည်း ကင်ဂျုံအန်၏ဖခင်ကြီး ကင်ဂျုံအီက ရုရှားနှင့် ဆက်ဆံရေး တိုးတက်မှုအတွက် ပြန်လည်ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။

မြောက်ကိုရီးယားသည် ရုရှားနိုင်ငံကို မူလလက်ဟောင်းမိတ်ဆွေနိုင်ငံကြီး၊ ယုံကြည်အားကိုးရသော မဟာမိတ် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံကြီးအဖြစ် ရှုမြင်ထားသည်။ ရုရှားသည် မြောက်ကိုရီးယား၏ ပြည်တွင်းရေးတွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခဲ့ခြင်း မရှိသည့်အပြင် ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ် တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးအတွက် ထောက်ခံအားပေးခဲ့သောနိုင်ငံဖြစ်သည်။

အိမ်ရှေ့ ပူ၊ အိမ်နောက် မချမ်းသာ

မြောက်ကိုရီးယားသည် တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် ကာလကြာရှည် အဓိက ကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံအဖြစ် ရပ်တည်ခဲ့သည်။ စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုများကြောင့် ရုရှားနှင့် မြောက်ကိုရီးယားအကြား ကုန်သွယ်မှုများ ကျဆင်းခဲ့ရသော်လည်း မြောက်ကိုရီးယားအပေါ် နိုင်ငံတကာပိတ်ဆို့မှုများ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပြုလုပ်ခြင်းကို တရုတ်ကဆန့်ကျင်ခဲ့ခြင်းမှာ “အိမ်ရှေ့ ပူ၊ အိမ်နောက် မချမ်းသာ” ဆက်နွှယ်မှုရှိခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

တရုတ်နှင့် မြောက်ကိုရီးယားအကြား မိုင်ပေါင်း ၈၇၀ အရှည်ရှိ နယ်စပ် ဒေသတည်ရှိနေပြီး တရုတ်နိုင်ငံ ကြွေအန်းမြို့ကြီးနှင့် မြောက်ကိုရီးယားရှိ မန်ပို မြို့ကြီးအကြား ဆက်သွယ်ထားသော နယ်စပ်ဂိတ်နှင့် ချစ်ကြည်ရေးတံတားတို့ကို ဧပြီ ၈ ရက်တွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ဒေသဆိုင်ရာငြိမ်းချမ်းရေး၊ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ် တည်ငြိမ်ရေးတို့အတွက် တရုတ်နိုင်ငံက မြောက်ကိုရီးယားနှင့် စီးပွားရေး ဆက်ဆံမှုတိုးမြှင့်လျက်ရှိကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံကဆိုသည်။

နိုင်ငံတကာစီးပွားရေး ပိတ်ဆို့ထားချိန်တွင် ရုရှားနိုင်ငံအနေဖြင့် စစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးတို့အရ သိသာထင်ရှားသော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများတိုးတက် ပြုလုပ်နိုင်ရန် အတားအဆီးများ ရှိနေဆဲကာလအတွင်း ကင်နှင့် ပူတင်တို့၏ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။

မိမိတို့နှစ်နိုင်ငံအကြား ကုန်သွယ်ရေး၊ စီးပွားရေး၊ သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မြှင့်တင်နိုင်ရေးအတွက် အစိုးရချင်းညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရေး ကော်မတီတစ်ရပ်ကို ဖွဲ့စည်းရန် ဗလာဒီဗိုစတော့ခ် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲတွင် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်ဆို၏။

အသိပေးသွားမည်

နှစ်နိုင်ငံအကြား မဟာဗျူဟာမြောက် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်မှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုပြုလုပ်ကြရန် ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးတို့ သဘောတူညီခဲ့ကြကြောင်း မြောက်ကိုရီးယား နိုင်ငံပိုင်သတင်းဌာနက သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

လတ်တလောကာလတွင် မြောက်ကိုရီးယားနှင့် အမေရိကန်တို့၏ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများ တိုးတက်မှုမရှိဘဲ ဖြစ်နေပုံကိုလည်း အဆိုပါသတင်းဌာနက သတင်းထုတ်ပြန်သည်။ ဖေဖော်ဝါရီလအတွင်း မြို့တော်ဟနွိုင်း၌ ဒုတိယအကြိမ် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးချိန်နောက်ပိုင်း ပြုံယမ်းနှင့် ဝါရှင်တန်အကြား တိုးတက်မှုလက္ခဏာကို ပြသနိုင်ခြင်းမရှိခဲ့ပေ။

ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်အခြေအနေ တိုးတက်မှုမရှိဘဲ တန့်နေရခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ကင်က အမေရိကန်ကို ဝေဖန်ခဲ့သေးသည်။ ဟနွိုင်းထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲတွင် မိမိ၏နိုင်ငံအပေါ် အယုံအကြည်ကင်းမဲ့သည့် သဘောထားကို သမ္မတထရန့်က တစ်ဖက်သတ် ပြသခဲ့သည်ဟု သူကစွပ်စွဲသည်။

မိမိနှင့် မြောက်ကိုရီးယားခေါင်းဆောင်တို့သည် ဗွေဆော်ဦး ထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲကို လျှို့ဝှက်စွာ ကျင်းပခဲ့ခြင်းမဟုတ်ပါသဖြင့် မိမိတို့နှစ်ဦးသား ဆွေးနွေးခဲ့သည်များကို အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်ထံ ဆက်လက် အသိပေးသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်က ဧပြီ ၂၅ ရက် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် အတိအလင်းပြောကြားကာ “စည်ကြီးပမာညီ တီးမှမြည်”သည့် လက္ခဏာကို အထင်အရှားပြသလိုက်၏။

အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်အနေဖြင့်မူ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ် အရေးနှင့်ပတ်သက်၍ သမ္မတပူတင်၏ နိုင်ငံရေးဗျူဟာခင်းမှုအပေါ် အကောင်းဘက်မှရှုမြင်ပုံကို ဖော်ကျူးခဲ့သည်။ မိမိနှင့် ကင်တို့ သဘော တူညီချက်တစ်ရပ် ရရှိရေးဆောင်ရွက်ချက်များမှာ တိုးတက်မှုလမ်းကြောင်း ပေါ်တွင် ရှိနေပြီဖြစ်ပြီး သမ္မတပူတင်၏ သံတမန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများကို မိမိ ထောက်ခံအားပေးပါသည်ဟု သမ္မတထရန့်က အိမ်ဖြူတော်တွင် သတင်းထောက်များရှေ့မှောက်၌ တုံ့ပြန်ပြောကြားခဲ့သည်။

ပြုံယမ်းက အဏုမြူလက်နက်အစီအစဉ် စွန့်လွှတ်လာစေရေးအတွက် ဖျောင်းဖျရာတွင် အမေရိကန် တစ်နိုင်ငံတည်းက လုံခြုံရေးအာမခံချက် ပေးရုံမျှဖြင့် လုံလောက်လိမ့်မည်မဟုတ်ဟု မိမိယူဆမိကြောင်း၊ အမေရိကန်၏ လုံခြုံရေးအာမခံချက်ပေးမှုကို မြောက်ကိုရီးယားအရေး ခြောက်ပွင့်ဆိုင် ဆွေးနွေးပွဲတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြသော အခြားနိုင်ငံများကလည်း ဝိုင်းဝန်းထောက်ခံကြရန် လိုအပ်ဖွယ်ရှိကြောင်း သမ္မတပူတင်က သူ၏ထင်မြင်ယူဆချက်ကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။ မြောက်ကိုရီးယားအရေး ခြောက်ပွင့်ဆိုင် ဆွေးနွေးပွဲတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြသော နိုင်ငံများမှာ ရုရှား၊ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ အမေရိကန်နှင့် မြောက်ကိုရီးယားတို့ ဖြစ်ကြသည်။

ဆက်လက်စောင့်ကြည့်လို

အဏုမြူလက်နက်အစီအစဉ်ကို စွန့်လွှတ်ရန် အမေရိကန်ဘက်မှ တောင်းဆိုခဲ့ပြီး နိုင်ငံတကာ အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများ ဖြေလျှော့ပေးရန် မြောက်ကိုရီးယားဘက်မှ တောင်းဆိုခဲ့သည့်အဆုံး သဘောတူညီမှုမရဘဲ ဟနွိုင်းဆွေးနွေးပွဲ ပြီးဆုံးခဲ့ရသည့်တိုင်အောင် အမေရိကန်ဘက်မှ ပိုမို ပျော့ပျောင်းသော သဘောထားရပ်တည်ချက်များ ပြသလာမှုကို ယခုနှစ်ကုန်အထိ ဆက်လက်စောင့်ကြည့်လိုသည်ဟု ကင်က ဗလာဒီဗိုစတော့ခ် တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ မြောက်ကိုရီးယားအပေါ် စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် ဖိအားပေးသည့် နည်းလမ်းကို အမေရိကန် ကိုင်စွဲထားပုံရပြီး ရုရှားနှင့် တရုတ်တို့ကမူ စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုများ ဖြေလျှော့ပေးရေးဘက်မှ ရပ်တည်နေပုံရလေသည်။ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ကြိုးပမ်းလုပ်ဆောင်လျက် ရှိ ကြရာတွင် ကမ္ဘ့နိုင်ငံကြီးများအတွင်း မတူညီသောချဉ်းကပ်ပုံအမျိုးမျိုး၊ ကွဲပြားခြားနားသော ဖြေရှင်းချက်အသွယ်သွယ် ရှိနေဆဲဖြစ်ကြပြီး တစ်နိုင်ငံနှင့်တစ်နိုင်ငံ ဆက်လက်အားပြိုင်လျက် ရှိနေပုံကို အလေးမူမိရင်း “ပေါက်ပင်ကိုင်း ဗျိုင်းကြောင့်” ဟု ကျွန်ုပ်ကျူးရင့်မိပါသတည်း။

Ref: Putin: Kim needs ‘security guarantees’ on nuclear deal (DW)