စိုင်းအောင်ဇော်လင်း
နှစ်စဉ် တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်နေ့၌ ဘုရားပွဲကျင်းပလေ့ရှိသော ဉာဏ်တော်အမြင့် ၅၃ ပေ၊ ခြေတော်အချင်း ၁၁ ပေရှိသော ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်း တာချီလိတ်ခရိုင် မိုင်းယောင်းမြို့နယ် မိုင်းယုမြို့ တာကြန့်ကျေးရွာ အုပ်စု တာကြန့်ကျေးရွာ ဟိုခိုဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းရှိ ထပ်ပူခမ်းစေတီကို လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁ဝဝဝ ကျော်က တည်ထားခဲ့ပြီး ထင်ရှားသော ရှေးဟောင်းသမိုင်းဝင် စေတီတော်တစ်ဆူ ဖြစ်ပါသည်။
ဂေါတမမြတ်စွာဘုရား သက်တော်ထင်ရှားရှိစဉ်က မင်္ဂလာရှိသော ပူခမ်းတောင်ကုန်းတော်သို့ အရှင်အာနန္ဒာနှင့်အတူ ကြွမန်းရောက်ရှိလာပြီး ရှေးယခင်ဘုရားလောင်းဘဝက ဤတောင်ခြေ၌ ရွှေကဏန်း(ပူခမ်း)ဘဝဖြင့် နေခဲ့ဖူးကြောင်း၊ ယခုဤနေရာတွင် ဆွမ်းဘုဉ်းမည်ဖြစ်ကြောင်း ရှင်အာနန္ဒာအား မိန့်ကြားလေသည်။ ထိုအခါ ညီတော်ရှင်အာနန္ဒာက သစ်ခက်တစ်ခုကို ချိုးယူပြီး တံမြက်စည်းအဖြစ် ဆွမ်းဘုဉ်းမည့်နေရာအား သန့်ရှင်းသပ္ပာယ်သွားအောင် တံမြက်စည်းလှည်းလိုက်ပါသည်။
ထို့နောက် ရှင်အာနန္ဒာက ထိုသစ်ခက်အား မြောက်ဘက်အရပ်သို့ လွှင့်ပစ်လိုက်သည်ကို မြတ်စွာဘုရားရှင် မြင်တော်မူပြီး ပြုံးလိုက်လေသည်။ ထိုအခါ ရှင်အာနန္ဒာက အရှင်ဘုရား အဘယ်ကြောင့် ပြုံးတော်မူသနည်းဟု လျှောက်ထားမေးမြန်းသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က နောင်တစ်ချိန်တွင် တံမြက်စည်းလွှင့်ပစ်လိုက်သည့် မြောက်ဘက်အရပ်၌ ဝမ်ယူးရွာ (ယူး= တံမြက်စည်း၊ ဝမ်=ရွာ)တစ်ရွာ ဖြစ်ပေါ်လာလိမ့်မည်ဟု မိန့်ကြားပြီး သာသနာတော်ထွန်းကားပြန့်ပွားစေရန် ရှင်အာနန္ဒာအား ဆံတော်နှစ်ဆူပေး၍ ဋ္ဌာပနာစေခဲ့သည်။ တောင်ကုန်း၏ အရှေ့ဘက်အရပ်၌လည်း တောင်ဝှေးတော် ဖြင့် ထောက်တော်မူ၍ ကြည်လင်အေးမြသော နတ်ရေတွင်းတစ်တွင်း တည်ထားခဲ့ပါသည်။
မြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန်စံပြီးနောက် မိုင်းယောင်းနယ်ကို ဖုရားသုလင်္ဂ ဝုတ္တိ မင်းပြုချိန် သာသနာသက္ကရာဇ် ၁၅၅၉ ခုနှစ်တွင် ရှင်အာနန္ဒာညာဏော၊ ရှင်သောဘိတော၊ ရှင်မဟာဓလော၊ ရှင်ဥပနန္ဒော စသည့် ရဟ္တာလေးပါးက မြတ်စွာဘုရား၏ ဆံတော်နှင့် ဓာတ်တော်တို့ကို သီဟိုဠ်ကျွန်းမှ မိုင်းယောင်းသို့ ပင့်ဆောင်လာပါသည်။ ထိုသတင်းကို ဝမ်ဒွန်းနွဲ့ကျေးရွာနှင့် ဝမ်ယမ်းခမ်းကျေးရွာ အကြားရှိ ဝမ်ဟွေလတ်ကျေးရွာ သူဌေးဇနီးမောင်နှံက ကြားသိ၍ ရဟန္တာ လေးပါးထံသို့ သွားရောက်ပြီး ဓာတ်တော်နှစ်ဆူအား ပူဇော်ပင့်ယူ တောင်းခံ လာခဲ့ပါသည်။
ထို့နောက် စေတီတော်တည်ထားကိုးကွယ်ရန် ဝမ်ဟိုခိုကျေးရွာသူကြီး ပူကွတ်နှင့် တိုင်ပင်၍ ဆံတော်နှစ်ဆူနှင့် ဓာတ်တော်နှစ်ဆူပေါင်း၍ စေတီတော် ကို တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်နေ့မှ ကဆုန်လပြည့်နေ့အထိ တည်ထားတော်မူခဲ့ကြပါသည်။ မြတ်စွာဘုရား ဘုရားလောင်းဘဝက ရွှေဂဏန်း(ပူးခမ်း)အမည်ကို အစွဲပြု၍ ထပ်ပူခမ်း(ရွှေဂဏန်း)စေတီဟု ခေါ်တွင်ခဲ့ပါသည်။
မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၁၄၈ ခုနှစ်တွင် မိုင်းယောင်းနယ်ကို အုပ်ချုပ်သော ကျောက်ဖကောင်းခမ်းဖူးက စေတီတော်ကို ပိုမိုခိုင်ခံ့အောင် ပြုပြင်မွမ်းမံတည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် သက္ကရာဇ် ၁၃၇၇ ခုနှစ်တွင် မိုင်းယုမြို့ ဝပ်ကျွမ်သောင်းဆရာတော် ဦးဆောင်၍ စေတီတော်သွား အတက်လမ်းအား ကွန်ကရစ်ခင်းခြင်း၊ ဓမ္မာရုံနှင့် ဇရပ်များတည်ဆောက်ခြင်းနှင့် စေတီတော်အား ဘက်စုံပြုပြင်မွမ်းမံခြင်းများ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။
မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၃၇၉ ခုနှစ်တွင် မိုင်းယောင်းမြို့ ဝပ်ကျွမ်ကျဲန့်ဆရာတော်နှင့် မိုင်းယုမြို့ ဝပ်ကျွမ်သောင်း ဆရာတော်တို့ ဦးဆောင်ပြီး မိုင်းယုသူ မိုင်းယုသားများသည် စေတီတော် ရေရှည် တည်တံ့စေရေး၊ ဗုဒ္ဓသာသနာ ရောင်ဝါတော်ထွန်းလင်းတောက်ပစေရေးအတွက် မူလစေတီအား ထည့်သွင်းဌာပနာ၍ အသစ်မွမ်းမံတည်ဆောက်ခဲ့ကြပါသည်။
ထို့ကြောင့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား၏ ဓာတ်တော်မွေတော်များ ကိန်းဝပ်စံပယ်နေသော သံလွင် အရှေ့ခြမ်းတွင် တန်ခိုးကြီးပြီး ထင်ရှားကျော်ကြားသည့် ထပ်ပူခမ်းစေတီတော်မြတ်၊ ကြည်လင်အေးမြ သော မင်္ဂလာနတ်ရေတွင်းနှင့်အတူ ဗုဒ္ဓသာသနာတော် ထွန်းလင်းတောက်ပနေသည့် ဝမ်ယူးရွာ (မိုင်းယုမြို့)သည် ထပ်ပူခမ်းနှင့် မိုင်းယု၊ မိုင်းယုနှင့် ထပ်ပူခမ်း ခွဲခြားမရသည့် နှစ်လွှာပေါင်းမှ တစ်ရွက် တည်း မင်္ဂလာစွယ်တော်ရွက်ဟု ရွှေနမ့်လွေကို သက်သေတည်လျက် ထပ်ပူခမ်းသည် မိုင်းယုနယ်သား တိုင်းရင်းသားတို့၏ နှလုံးအိမ်ထဲက နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း ကိန်းဝပ်နေပြီး အစဉ်အမြဲ မြတ်နိုးတန်ဖိုးထား ဂုဏ်ယူနေကြမည်သာ ဖြစ်ပါကြောင်း ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇ ရက်နေ့တွင် ရတနာစိန်ဖူးတော်၊ ရွှေငှက်မြတ် နားတော်၊ ရွှေထီးတော်တင်မင်္ဂလာနှင့် ရေစက်ချမင်္ဂလာအခမ်းအနား ကျင်းပခဲ့သည့် ထပ်ပူခမ်း စေတီတော်မြတ်ကြီးအား ရေးသားပူဇော်အပ်ပါသည်။
အကိုးအကား-ထပ်ပူခမ်းစေတီ ရွှေကမ္ပည်းကျောက်စာ