၉ နိုဝင်ဘာ
နိုဝင်ဘာ ၇ ရက်မှာတော့ အမေရိကန်သမ္မတ ဘယ်သူဖြစ်လာမလဲဆိုတာကို တစ်ကမ္ဘာလုံးက စိတ်ဝင်တစားနဲ့ စောင့်ကြည့်ခဲ့ကြပါတယ်။ အမေရိကန်ရဲ့ မဟာမိတ်နိုင်ငံတွေရော၊ ပြိုင်ဘက်နိုင်ငံတွေပါ အိမ်ဖြူတော်မှာ ဘယ်လိုမျိုးအပြောင်းအလဲတွေ ဖြစ်လာမလဲဆိုတာကို စတင်ခန့်မှန်းမှုတွေ ပြုလုပ်လာကြပါတယ်။ နောက်ပိုင်း အမေရိကန်နဲ့ ဘယ်လိုမျိုး အဆက်အဆံတွေ ပြုလုပ်ရမလဲဆိုတာ စိတ်ဝင်စားစရာအကောင်းဆုံး အကြောင်းပြချက် ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ အနိုင်ရရှိသွားတဲ့ ဂျိုးဘိုင်ဒင်နဲ့ ဒုတိယသမ္မတဖြစ်လာမယ့် ကာမလာဟားရစ် တို့အတွက် တစ်ကမ္ဘာလုံးကပေးပို့လိုက်တဲ့ ဂုဏ်ယူကြောင်း စာလွှာတွေဟာလည်း ဝင်လာမစဲ တသဲသဲပါပဲ။
ထရမ့်ကိုအားပေး
လန်ဒန်၊ ဘာလင်နဲ့ အခြားသော မြို့ကြီးတွေရဲ့ လမ်းမထက်မှာလည်း ဂျိုးဘိုင်ဒင်ကို ထောက်ခံသူတွေက အောင်ပွဲ ခံနေကြပါတယ်။ သမ္မတဒေါ်နယ်ထရမ့်ကတော့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ မသမာမှုရှိတယ်ဆိုပြီး မဲရေတွက်မှုကို မယုံကြည်ဘူးဆိုကာ တွစ်တာပေါ်မှာ အမျိုးမျိုးရေးသားနေပါ တယ်။ သမ္မတထရမ့်ရဲ့ လက်ဝဲစွန်းရောက် မဟာမိတ်တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ အထူးသဖြင့် ဘရက်ဇစ်ပါတီ ခေါင်းဆောင် နိုင်ဂျယ်ဖယ်ရာ့ဂ်ျကတော့ ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်သွားဖို့ ထရမ့်ကို အားပေးခဲ့ပြီး စာတိုက်ကပေးတဲ့ မဲတွေကြောင့်လို့ အပြစ်ဖို့ခဲ့ပါတယ်။
ကာလရှည်စောင့်ခဲ့ရတဲ့အချိန်
ဂျိုးဘိုင်ဒင် အနိုင်ရရှိသွားတဲ့နောက် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်က ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ ဂုဏ်ပြုကြောင်းစကားတွေ ဘယ်အချိန်အထိ ရောက်နေဦးမယ်ဆိုတာ အတိအကျ မသိရပေမယ့် ထရမ့်နဲ့ အဆင်မပြေတဲ့နိုင်ငံတွေ အတွက်ကတော့ ဒီသတင်းဟာ ကာလရှည်ကြာစောင့်ခဲ့ရတဲ့ အချိန်ကာလပါပဲ။ ထရမ့်ရဲ့ တစ်ဖက်သတ်ဆန်မှုနဲ့ အမေရိကန်သာ ပထမဦးစားပေးဆိုတဲ့ လူကြိုက်များစေတဲ့ ကြွေးကြော်သံဟာ အမေရိကန်ကို ဆန်းသစ်စေမယ်လို့ အများစုက ယုံကြည်ကြပါတယ်။ တစ်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အမေရိကန်ရဲ့ ဦးဆောင်မှုနဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေကို ဖြေရှင်းရာမှာ တစ်မူထူးလာမယ်လို့ ယုံကြည်ခဲ့ကြပါတယ်။
ဂျာမနီနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဟိုက်ကိုမက်စ်ကတော့ နောက်လာမယ့် အမေရိကန် အစိုးရသစ်နဲ့ ဆက်လက် လုပ်ကိုင်သွားဖို့ မျှော်လင့်နေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ စာချုပ်သစ်တွေချုပ်ဆိုဖို့နဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အသစ်တွေ ပြုလုပ်ဖို့ မျှော်လင့်နေတယ် လို့ ပြောပါတယ်။
ဗြိတိန်ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့ဂုဏ်ပြုစကား
သမ္မတ ထရမ့်ဟာ အခုအချိန်အထိ ဂျိုးဘိုင်ဒင်ရဲ့ အနိုင်ရရှိသွားမှုကို အသိအမှတ်ပြုပြောကြားခြင်း မရှိသေးပေမယ့် နိုင်ငံရပ်ခြားက ခေါင်းဆောင်တွေကတော့ ဂျိုးဘိုင်ဒင်နဲ့ ဒုတိယသမ္မတ ဖြစ်လာမယ့် ကာမလာဟားရစ်ကို ဂုဏ်ယူကြောင်း ပြောကြားဖို့ နှောင့်နှေးမနေကြပါဘူး။ ဗြိတိန်ဝန်ကြီးချုပ် ဘောရစ်ဂျွန်ဆင် ကလည်း ဂုဏ်ယူကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်ဟာ ဗြိတိန်ရဲ့ အဓိကအရေးကြီးတဲ့ မဟာမိတ် နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှု၊ ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ လုံခြုံရေးကိစ္စ တို့မှာ နီးကပ်စွာ အတူတကွ အလုပ်လုပ်နိုင်ဖို့ မျှော်လင့်တယ်လို့ ဘောရစ်ဂျွန်ဆင်က ဂုဏ်ပြုကြောင်း သတင်းစကားပါးခဲ့ပါတယ်။
ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီး၏ ဂုဏ်ပြုစကား
ပိုလန်နိုင်ငံရဲ့ လက်ယာယိမ်း သမ္မတ အန်းဒရက် ဒူဒါကတော့ သမ္မတ ထရမ့်နဲ့ နိုင်ငံရေးမဟာမိတ်တစ်ဦးပါပဲ။ သူကလည်း အခုအခါမှာတော့ ဂျိုးဘိုင်ဒင်ကို ဂုဏ်ပြုစကား ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဟားရစ် မိသားစုရဲ့ မွေးရပ်ဇာတိဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ တောင်ပိုင်းမှာလည်း သူ့အတွက် ဂုဏ်ယူ ပွဲကျင်းပခဲ့ကြပါတယ်။ ဘိုင်ဒင်ရဲ့ ဘိုးဘွားတွေ ဇာတိဖြစ်တဲ့ အိုင်ယာလန်မှာလည်း ဘိုင်ဒင်အတွက် ဂုဏ်ယူကြောင်း လူတွေစုဝေးပြီး ကြွေးကြော်ခဲ့ကြပါတယ်။ ကနေဒါ၊ ပြင်သစ်၊ ဇင်ဘာဘွေ၊ ယူကရိန်းနိုင်ငံတို့ အပါအဝင် ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင် အသီးသီးဟာလည်း ဘိုင်ဒင်နဲ့ အလုပ်တွဲလုပ်ဖို့ စိတ်အားထက်သန်လျက် ရှိတယ်ဆိုပြီး ဂုဏ်ပြုစကား ဆိုခဲ့ကြပါတယ်။
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့နှင့်ခပ်ခွာခွာ
ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးကိစ္စတွေမှာ အမျိုးသား နိုင်ငံရေးရဲ့ အကျိုးဆက်ဆိုးတွေကို ဘိုင်ဒင်ရဲ့ အတွေ့အကြုံများနဲ့ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်း သွားဖို့ မျှော်လင့်တယ်လို့ နိုင်ဂျီးရီးယား သမ္မတ မူဟာမက်ဒူ ဘူဟာရီက ပြောပါတယ်။ အမေရိကန်ရဲ့ပြိုင်ဘက် အချို့ကတော့ မတူကွဲပြားစွာ တုံ့ပြန်ခဲ့ကြပါ တယ်။ လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကို သမ္မတ ထရမ့်နဲ့ မတူကွဲပြားတဲ့ ပုံစံနဲ့ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းမယ်လို့ ဘိုင်ဒင်က ပြောကြားခဲ့ဖူးပါတယ်။ သမ္မတထရမ့် လက်ထက်မှာ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးနဲ့ ခပ်ခွာခွာဖြစ်သွားသလို ပြည်တွင်းမှာလည်း သေဆုံးမှုပမာဏဟာ အမြင့်ဆုံး အခြေအနေနဲ့ ကြုံတွေ့နေရပါတယ်။
ကတိပြုထား
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး အဖွဲ့ကြီးကနေ အမေရိကန်ကို ထရမ့်က ဆွဲထုတ်သွားပြီးတဲ့နောက် ဘိုင်ဒင်က သူသာသမ္မတဖြစ်ခဲ့ရင် ပထမဆုံး ရုံးတက်ရက်မှာပဲ ကမ္ဘာ့ ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးအတွင်းကို ပြန်လည် ဝင်ရောက်မယ်လို့ ကတိပြုပြောထားတာ ရှိပါတယ်။ အိမ်ဖြူတော်မှာ စတင် တာဝန် ထမ်းဆောင်တဲ့အခါ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘယ်လိုကိုင်တွယ်ဖြေရှင်း သွားမလဲဆိုတာကလည်း နောက်ထပ် စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့ အချက်ပါပဲ။
အခြေအနေမလှခဲ့
နောက်ပြီး ထရမ့်ချမှတ်ထားတဲ့ မူဝါဒ တွေမှာလည်း စောဒကတက်စရာတွေ အများကြီးပါပဲ။ ဂျိုးဘိုင်ဒင်ရဲ့ အစိုးရအဖွဲ့ကသာ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးမူဝါဒကို အခုအချိန် ထက်ပိုပြီး မျက်နှာသာပေးခဲ့မယ်ဆိုရင် အမေရိကန်မှာ အလုပ် လုပ်ခွင့်ပေးတဲ့ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ မဟုတ်တဲ့ အလုပ်သမားအရေအတွက်ဟာ အရင်ကလောက် များလာမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ တိုင်းမ်စ် အော့ဖ် အိန္ဒိယမှ ဖော်ပြထားပါတယ်။
အိန္ဒိယမှာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စိန်ခေါ်မှုကတော့ ဒီမိုကရက်တစ်တွေက ပိုပြီးတော့ အားသန် လိမ့်မယ်လို့ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ အမေရိကန်တို့ရဲ့ ဆက်ဆံရေးကတော့ နှစ်ပေါင်း ၄၀ အတွင်းမှာ အနိမ့်ဆုံးအခြေ အနေပါပဲ။ ကုန်သွယ်ရေး၊ နည်းပညာ အငြင်းပွားမှုတွေကြားမှာ အခြေအနေ မလှ ခဲ့ပါဘူး။ ဘိုင်ဒင်ရဲ့ အနိုင်ရမှုဟာ အချို့သော ကိစ္စရပ်တွေမှာ ဆက်လက်လုပ်ဆောင် နိုင်တာတွေနဲ့ ဆက်မလုပ်ဘဲ ရပ်တန့်လိုက် ရတာတွေ ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းကြပါတယ်။
စိတ်ဝင်တစားစောင့်ကြည်နေကြ
ဒါပေမယ့်လည်း မဲရလဒ်နဲ့ ပတ်သက် ပြီး တရားရုံးမှာ ခုခံပြောဆိုသွားမယ်ဆိုတဲ့ထရမ့်ရဲ့ ပြောကြားချက်ကြောင့် နိုင်ငံရေး လေ့လာသုံးသပ်သူတွေကို ကြောက်ရွံ့စေခဲ့ပါ တယ်။ နောက်ပြီး ပါရီရာသီဥတုပြောင်းလဲရေး သဘောတူညီမှုကနေ ထရမ့်အစိုးရအဖွဲ့က နိုဝင်ဘာ ၄ ရက်တွင် တရားဝင်နုတ်ထွက်သွားပါပြီ။ ဂျိုးဘိုင်ဒင်ကတော့ သူသမ္မတ ဖြစ်လာတဲ့အခါ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဆိုင်ရာ ပါရီသဘောတူညီမှုမှာ ပြန်လည် ပါဝင်လာ မယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ဖူးပါတယ်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုဟာ ရက်ပေါင်း ၃၀ ကြာပြီး နောက် ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ် ရုံးကို စာရေးသားပေးပို့ပါက ပါရီသဘော တူညီမှုမှာ ပြန်လည်ပါဝင်လာနိုင်မယ်လို့ ကျွမ်းကျင်သူတွေက ပြောပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် ဂျိုးဘိုင်ဒင်လက်ထက်မှာ အမေရိကန်ရဲ့ မူဝါဒတွေကို ဘယ်လိုပြန်လည်ပုံဖော် မလဲဆိုတာကို တစ်ကမ္ဘာလုံးက စိတ်ဝင်တစားနဲ့ စောင့်ကြည့်နေကြပါတယ်။ ။
ကိုးကား - ဝါရှင်တန်ပို့စ်
ခြူးစန္ဒီနွေး
