လေ့လာမှတ်သားဖွယ်ရာ ဓမ္မစာပေများ

ဘကြီးကောင်း

“ဗျို့၊ ဘကြီးကောင်း။ နေကောင်းရဲ့လား။ ဘကြီးကောင်းကို သစ်ရိပ်ဝါးရိပ်အောက်မှာ ပက်လက်ကုလားထိုင် တစ်လုံး၊ အကြမ်းအိုးတစ်လုံးနဲ့ စာဖတ်နေတာများမြင်ရတာ စိတ်အေးချမ်းလိုက်တာ။ ဘာစာတွေမို့ သည်းကြီး မည်းကြီး ဖတ်နေတာတုန်းဗျ”

“ဪ၊ မောင်မြင့်အေးပါလား။ လာကွယ့်။ ရာသီဥတုကပူတော့ သစ်ရိပ်ဝါးရိပ်အောက် ခိုရတယ်ကွယ်။ အသက် အရွယ်ကြီးလာတော့လည်း ဓမ္မကို အဖော်ပြုရတယ်ကွယ်။ ဓမ္မကို အဖော်ပြုဖို့ဆိုရင် ကာလေနဓမ္မဿဝနံ၊ အခါအားလျော်စွာ တရားဓမ္မတွေကို နာကြားရတယ်၊ ဓမ္မစာပေကျမ်းဂန်တွေကို ဖတ်ရှုလေ့လာရတယ်ကွယ့်။ မောင်တို့ လူငယ်တွေလည်း ဓမ္မစာပေတွေကို လေ့လာဖတ်ရှု သင့်တယ်ကွယ့်”

မောင်မြင့်အေးဟာ လူငယ်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး ရပ်ရေးရွာရေး ပရဟိတလုပ်ငန်းတွေကို ဝါသနာပါသူတစ်ဦးဖြစ်သလို ရပ်ကွက်ဆွမ်းလောင်းအသင်းမှာလည်း ဝေယျာဝစ္စလုပ်ငန်းမှန်သမျှ ပါဝင်ကူညီဆောင်ရွက်ပေးသူ တစ်ဦးဖြစ် တယ်။ ရည်မွန်တဲ့ ယဉ်ကျေးပျူငှာတဲ့ လူငယ်လေးဖြစ်ပြီး လူကြီးသူမတွေကလည်း သူ့ကိုခင်မင်ကြတယ်။

“ဖတ်တော့ ဖတ်ချင်ပါရဲ့၊ ဓမ္မစာပေတွေကများ သောအားဖြင့် ကျွန်တော်တို့ နားမလည်နိုင်တာတွေ ကများတယ်၊ လက်လှမ်းမမီချင်ဘူး။ ကျွန်တော်တို့အရွယ်တွေ နားလည်နိုင်မယ့် ဓမ္မစာပေအချို့ရှိရင် ညွှန်းပေးပါဦး ဘကြီးကောင်းရဲ့”

“အေးကွယ့်၊ ဘယ်အရာမဆို အမြင့်တက်ဖို့ အောက်ခြေကပဲ အစပြုရတာပါပဲ။ ဘကြီးကောင်းတို့လည်း ငယ်ငယ်က ဇာတ်ကြီးဆယ်ဘွဲ့တို့၊ ငါးရာ ငါးဆယ် နိပါတ်တော်တို့၊ ဓမ္မပဒတို့၊ ဆရာကြီး ငွေဥဒေါင်းရဲ့ ဗုဒ္ဓ စာပန်းချီတို့၊ ဆရာကြီးမင်းစန္ဒရဲ့ ဗုဒ္ဓ၏ဓမ္မအမြုတေ၊ ဆရာကြီးမင်းသူရိန်ရဲ့ ဗုဒ္ဓဂုဏ်တော်များနှင့် ကိုယ်တွေ့ ဖြစ်ရပ်များစတဲ့ ဓမ္မစာပေတွေဖတ်ပြီး အသက်အရွယ်ရလာမှ မိုးကုတ်ဆရာတော်ဘုရားကြီး၊ မဟာစည် ဆရာတော်ဘုရားကြီးတို့ရဲ့ ဝိပဿနာအလုပ်ပေးတရားတွေ၊ အခု ပါမောက္ခချုပ် ဆရာတော်ဘုရားကြီးရဲ့ တရား စာပေတွေကို ဖတ်ရှုလေ့လာမှတ်သားကြရတာပဲကွယ့်”

ကျွန်ုပ်သည် မောင်မြင့်အေးတို့လို လူငယ်လူရွယ်တွေကို ဓမ္မစာပေတွေ ဖတ်ရှုလေ့လာသင့်တယ်လို့ ဆိုလင့်ကစား သူတို့ခေတ်ကာလမှာ ရပ်ကွက်စာအုပ် အငှားဆိုင်တွေလည်း မရှိကြတော့။ ကျွန်ုပ်တို့ ခေတ်လို ကိုယ်ပိုင်ဝယ်ယူဖတ်ရှုဖို့ကလည်း အစစအရာရာ ဈေးနှုန်းကြီးမြင့်လာတဲ့ခေတ်မို့ ဓမ္မစာပေစာအုပ်တွေဟာလည်း ဈေးနှုန်းခေါင်ခိုက်တက်လာတယ်။ ဥပမာအနေနဲ့ ၁၉၉၂-၉၃ ခုနှစ်က တစ်တွဲကို ငွေကျပ် ၆၀ နဲ့ ဝယ်ယူဖတ်ရှုခဲ့တဲ့ အရှင်ဝဏ္ဏသီရိရဲ့ ညီတော်အာနန္ဒာရဲ့ တစ်သက်တာ မှတ်တမ်း ပထမတွဲ၊ ဒုတိယတွဲ ဓမ္မစာအုပ်ဆိုရင် နောက်ပိုင်းမှာ တစ်တွဲကို ငွေကျပ် ၅၀ဝ၀၊ အခု စာပေတိုက်တစ်တိုက်က ထပ်မံပုံနှိပ်ထုတ်ဝေဖို့ ကြော်ငြာ ထားတာ တစ်တွဲကို ငွေကျပ် ၁၅၀ဝ၀ ဟူ၍။ မောင်မြင့်အေးကလည်း ပြောပါတယ်။

“တချို့ ဓမ္မစာပေစာအုပ်တွေကိုတော့ အင်တာနက်က ရှာဖွေဖတ်ရှုလို့ရပေမယ့် လက်လှမ်း မမီနိုင်တာတွေလည်း ရှိတယ် ဘကြီးကောင်းရဲ့”

“အေးကွယ်၊ မင်းဖတ်ချင်တာရှိရင် ဘကြီးကောင်း ငှားပေးပါ့မယ်။ ဓမ္မဒါနဖြစ်တာပေါ့ကွယ်။ မင်းတို့လို လူငယ်တွေနဲ့ သင့်တော်တဲ့ဓမ္မစာပေစာအုပ်အချို့ရှိပါတယ်။ ဘကြီးနု (ဝန်ကြီးချုပ် ဟောင်းဦးနု) ရေးခဲ့တဲ့ ငါးပါးသီလ စောင့်ထိန်းသူတွေ အတုယူရမယ့် ဂရုဓမ္မဇာတ်တော်တို့၊ ငရဲဆို ချိုနဲ့လားဗျို့၊ ကာမတဏှာ၊ ကျေးဇူးရှင် စတဲ့စာအုပ်တွေဆို သားသမီးတွေကို ပုံပြောသလိုမျိုး ရေးသားတင်ဆက်ထားတာကွယ့်။ မနေ့ တစ်နေ့ကပဲ စာပေတိုက်တစ်တိုက်က ပြန်လည်ထုတ်ဝေဖို့ ကြော်ငြာထားတာတွေ့လိုက်တယ်။ ဈေးနှုန်းကလည်း အခုခေတ်ဈေးနဲ့ သင့်ပါတယ်ကွယ်။ ငွေကျပ် ၄၅၀ဝ ဆိုလားပဲ။

နောက်ဘကြီးနုရေးသားခဲ့တဲ့ အမြတ်ဆုံးသုံး ဆူ၊ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာမြတ်သုံးပါးနဲ့ စပ်ပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝင်တွေ လွယ်လွယ်ကျဉ်းကျဉ်းနဲ့ အသိဉာဏ်ပေးနိုင်တဲ့ တရားစာအုပ်တစ်အုပ်ပေါ့။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်ကထုတ်ခဲ့တာ။ ဘကြီးကောင်းတောင် စာအုပ် အဟောင်းဆိုင်မှာတွေ့လို့ ပြန်ဝယ်ထားတာ။

ဘကြီးနုရဲ့အမြတ်ဆုံးသုံးဆူတရားစာအုပ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး မဟာစည် ဆရာတော်ဘုရားကြီးက “အဲဒီအမြတ်ဆုံး သုံးဆူကျမ်းကို ဖြည့်စွက်နုတ်ပယ် ပြင်ဆင်ပေးဖို့ စောစောကတည်းက ဘုန်းကြီးထံတင်ပြထားပါတယ်။ ဘုန်းကြီးက ဒီကျမ်းစာဟာ ဗုဒ္ဓသာသနာတော်မှာ အလွန်ကျေးဇူးများမယ့် ကျမ်းစာပဲလို့ မြော်မြင်ပြီး ပြင်သင့် သမျှကို စွမ်းနိုင်သမျှပြင်ပေးပါတယ်၊ ပါဠိအသွားနဲ့ မြန်မာမချော မောတာကလေးများ အရပ်သုံးစကား ဖြစ်ပေမယ့်လည်း သတ်ပုံသတ်ညွှန်းနဲ့ညီသင့်တဲ့ အချက်တွေ လောက်ပဲပြင်ရပါတယ်။ ထူးခြားတာကတော့ ပါဠိ ကျမ်းဂန်တတ် ဆရာတော်တစ်ပါးက ဒီလိုကျမ်းမျိုးကို ရေးမယ်ဆိုရင် အခုရေးသားတဲ့ကျမ်းလောက် ပေါ်လွင်ချင်မှ ပေါ်လွင်မယ်။ ပါဠိကျမ်းဂန်တတ် ပုဂ္ဂိုလ်တွေလို ပါဠိနည်းအရတိကျဖို့၊ ခက်ဆစ်တွေ ကိုထုတ်ပြဖို့ အကျယ်တဝင့် ပြည့်စုံဖို့ဆိုတဲ့တာဝန်တွေမှ ဒီလိုလွတ်ကင်းပြီး လူအများ လွယ်လွယ်နဲ့ နားလည်ဖို့ဆိုတဲ့ အချက် တစ်ခုတည်းကိုသာ ပဓာန ပြုပြီးရေးတဲ့အတွက် ဒီအမြတ်ဆုံးသုံးဆူကျမ်းဟာ ကြည်ရှုတဲ့လူတိုင်းလူတိုင်းကို အလွယ်တကူနဲ့ နားလည်စေနိုင်တဲ့ ဂုဏ်ထူးဝိသေသနဲ့ ပြည့်စုံနေပါတယ်” လို့ နိဒါန်းမှာ မိန့်တော်မူရေးသားခဲ့ တယ်ကွယ့်။

ဘကြီးနုက အမြတ်ဆုံးသုံးဆူကျမ်းမှာ ဘုရား ရတနာအကြောင်း ကောသလ မင်းကြီးရဲ့လျှောက် ထားချက်၊ ပတ္တမြားနဲ့တူသောဘုရား၊ ဂုဏ်တော်ကိုးပါး၊ ဘယ်လိုဘုရားမျိုးလဲ၊ တရားကိုမမြင်ရင် ဘုရားကိုမမြင်နိုင်၊ တရားကိုမြင်မှ ဘုရားကိုမြင်တယ်၊ သဗ္ဗညုတဉာဏ်ကို ဘယ်လိုရသလဲ၊ ဘုရားရဲ့ ရုပ်ပုံတော်ဟာ ဘယ်လိုနေ သလဲ၊ လူမျိုးအဖုံဖုံ ချွတ်တော်မူပုံဆိုပြီး အခန်းကိုးခန်း ဖွင့်လှစ်ပြီး ရေးသားဖော်ပြခဲ့တယ်ကွယ့်။

“ဘကြီးကောင်းပြောတဲ့ မာတိကာနဲ့တင် အတော်စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းလာပြီ။ ဒါဆို ကျွန်တော့်ကို ဘကြီးနုရဲ့ အမြတ်ဆုံးသုံးဆူစာအုပ် ခဏငှားပါလား ဘကြီးကောင်း”

“ရပါတယ်ကွယ်၊ မောင်မြင့်အေးတို့လို လူငယ်တွေကို ဓမ္မစာပေတွေ မြည်းစမ်းဖတ်ရှုစေချင်လို့လည်း ဘကြီးကောင်းက စာညွှန်းပေးနေတာပေါ့ကွယ်။ အမြတ်ဆုံးသုံးဆူ စာအုပ်ဖတ်ပြီးရင် ပါမောက္ခချုပ်ဆရာတော် ဘုရားကြီး ဒေါက်တာနန္ဒမာလာဘိဝံသရဲ့ မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ ဂုဏ်တော်ကိုးပါး၊ လောကသားတို့အတွက် မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ ကြိုးပမ်းချက် ပ၊ ဒု၊ တ သုံးတွဲကိုလည်း ဆက်စပ်ဖတ်ရှုသင့်တယ်ကွယ့်”

“ကျေးဇူးတင်လိုက်တာ ဘကြီးကောင်းရေ။ ဓမ္မစာပေတွေကိုဖတ်ချင်လာအောင်၊ လှေကားထစ်တက်သလို တစ်ဆင့်ချင်း တစ်ဆင့်ချင်း ဖတ်ရှုလေ့လာတတ်အောင် နည်းပေးလမ်းပြတဲ့အတွက် ကျေးဇူးတင်မိတာပါခင်ဗျ”

“တကယ်ကျေးဇူးတင်ရမှာက ဘကြီးကောင်းတို့ သာမန်လူတွေ၊ မောင်မြင့်အေးတို့လို လူငယ် လူရွယ်တွေ ရတနာမြတ်သုံးပါးအပေါ် လေးစားကြည်ညိုမြတ်နိုးတတ်လာအောင် ရေးသားပြုစုပေးခဲ့တဲ့ ဓမ္မစာဆို ရဟန်း ရှင်လူ ပညာရှင်တွေကိုသာ ကျေးဇူးတင်ရမှာပါကွယ်။

လယ်တီဆရာတော် ဘုရားကြီးဆိုရင် “ဘုန်းကြီးအခုရေးနေတဲ့ ဥတ္တမပုရိသ ဒီပနီတို့၊ ဗောဓိပက္ခိယဒီပနီတို့ဟာ စာတတ်ပေတတ်တွေအတွက် မရည်ညွှန်းပါဘူး” တဲ့။ ဘုရားဒကာ ကျောင်းဒကာတွေကို သာသနာပြုဖို့ထက် သာမန် အလုပ်သမားလယ်သမားတွေကို သာသနာပြုဖို့ပိုပြီး အရေးကြီးနေပြီလို့ ဘုန်းကြီးခံယူပါတယ်တဲ့။ ဒါကြောင့် သူတို့နဲ့တန်ရာတန်ရာ သူတို့မသိတဲ့ စကားလုံးတွေကိုလျှော့ပြီး လယ်လုပ်ရင်း ယာ လုပ်ရင်း၊ ဈေးရောင်း ရင်းဖတ်ရင် အလွယ်တကူသိနိုင်အောင် ဘုန်းကြီးက ရေးထားတာပါ”တဲ့။ ဘယ်ကျမ်းက ဘယ်လိုဆိုတယ်။ ကျမ်းကြီးကျမ်းခိုင်တွေပြပြီးတော့ သမားဂုဏ်ပြတာမျိုးရောက်အောင် အထင်မခံချင်တော့ ပါဘူး။ ဒါကြောင့် ပါဠိမတတ်သေးတဲ့၊ ဂန္ထန္ထရကျမ်းဂန်နဲ့ဝေးတဲ့ ဗာဟီရကိစ္စ လူမှုရေးအိမ်ထောင်ရေးတွေနဲ့ ဗလုံး ဗထွေးနေတဲ့ အဲဒီပုဂ္ဂိုလ်တွေအတွက် ဖတ်ရင်း ထင်းခနဲ ထင်းခနဲ ရှင်းသွားအောင် ပါဠိအဋ္ဌကထာဆိုတဲ့ စကားလုံးကို နည်းနိုင်သလောက် နည်းအောင် ဘုန်းကြီးကရေးပါတယ်” လို့ အမိန့်ရှိတော်မူပါတယ်။

ဆရာတော်ကြီး ဘာကြောင့်အဲဒီလိုအမိန့်ရှိ သလဲဆိုရင် ဆရာတော်ကြီးဟာ ဥတ္တမပုရိသဒီပနီ တို့၊ ဗောဓိ ပက္ခိယဒီပနီတို့ကို မြန်မာလိုသက်သက် ရေးတော်မူခဲ့တဲ့အတွက် စာတတ်ပေတတ် ဆရာတော်ကြီးတွေက “လယ်တီစာတွေဟာ ကောင်းတော့ကောင်းပါရဲ့။ သို့ပေမယ့် ပရမတ္ထဒီပနီတို့လို ကျမ်းစာမခန့်ဘူး။ စာကြီး ပေကြီးမမည်ဘူး။ ပါဠိအဋ္ဌကထာကို မကိုးကားဘူး” ဆိုပြီး ဝေဖန်မှု ကြောင့်လို့ဆိုပါတယ်။ ဘကြီးကောင်း တို့လည်း ဓမ္မစာပေတွေကို အဲဒီလောက်အထိ လိုက်မမီပေမယ့် ဆရာကြီးဦးသုခရေးခဲ့တဲ့ ဓမ္မကထာစာပဒေသာ စာအုပ်ပါ ‘သာသနာပြုနည်းအတတ်ပညာ’ဆောင်းပါးမှာ ရေးသားဖော်ပြခဲ့လို့သိခဲ့ရတာပါ။

ဆရာကြီးဦးသုခက တစ်ဆက်တည်းမှာပဲ ‘ကျေးဇူးရှင်လယ်တီ ဆရာတော်ဘုရားကြီးဟာ ဘယ်အထိများ ဆင်းလာသလဲဆိုတော့ ကျောင်းသားလူငယ်လေးတွေ ဗုဒ္ဓဝင်ကို နှုတ်တက် ဆောင်နိုင်အောင် သူတို့အတန်း ကိုဆင်းပြီးတော့ သူတို့ကြိုက်တဲ့ စာမျိုးရေးပေးမှဆိုပြီး တပည့်တော် တို့တစ်တွေ ဦးထိပ်ထားရတဲ့ “သုံးလူ့ရှင်ပင် ကျွန့်ထိပ်တင်၊ သောင်းခွင်စကြဝဠာ၊ နတ်ဗြဟ္မာတို့ ညီညာရုံးစု၊ တောင်းပန်မှုကြောင့်၊ ရတုနဂို၊ ရွှန်းရွှန်း စိုသည် ဝါဆိုလပြည့် ကြွက်မင်းနေ့ဝယ်၊ ချမ်းမြေ့ကြည်ဖြူ၊ သန္ဓေယူသည်၊ နတ်လူငြိမ်းဖို့ ကိန်းပါကို” ကျောင်းသူ ကျောင်းသားလေးတွေ ဝိုင်းရွတ်တဲ့အခါမှာ သာယာနာပျော်ဖွယ်အသံလေးနဲ့ ရွတ်ချင်လာအောင် သည်ရတုလေး ခုနစ်ပုဒ်။ နောက်ဆုံး ဘုရားရှိခိုး တစ်ပုဒ်နဲ့ရှစ်ပုဒ်။ သည်စာကလေးတွေကို ကျက်လိုက်လို့ရှိရင် ကလေးတွေဟာ အာဂုံရသွား တာများပါတယ်။ ဒါကြောင့် တော်ရုံတန်ရုံလူကြီးတွေ မသိတဲ့ဗုဒ္ဓဝင်အကျဉ်းချုပ် အကျဉ်းတကာ့ အကျဉ်း ဆုံးကို လယ်တီဆရာတော်ဘုရားကြီးရဲ့ ကျေးဇူးကြောင့် တပည့်တော်တို့ ကျက်ခဲ့မှတ်ခဲ့ရပါတယ် ဘုရား’ လို့ ရေးသားပူဇော်ခဲ့တယ်ကွယ့် မောင်မြင့် အေးရဲ့”

“ဟုတ်ကဲ့၊ ဘကြီးကောင်း။ အခုထိ ဝတ်ရွတ်စဉ်တွေမှာ ရွတ်ပွားပူဇော်ကြတာ ကြားနေရတုန်းပါခင်ဗျ။ ကျွန်တော်တို့ငယ်ငယ်ကတော့ ဘဘဆရာကြီး ဦးသုခရိုက်ကူးတဲ့ “ရဟန်းစားရသော ဆွမ်းတစ်နပ်” ရုပ်မြင် သံကြားဇာတ်လမ်းဆိုလည်း အခုထိ သဘောကျနေတုန်းပါပဲ”

“ရဟန်းစားရသော ဆွမ်းတစ်နပ်ဇာတ်လမ်းက ဆရာကြီးဦးသုခရေးခဲ့တဲ့ ‘ရာမာခရစ်ရှနာ၏ပုံပြင်များ’ စာအုပ်မှာ ပါတယ်ကွယ့်။ မူရင်းစာကတော့ ၁၉၆၆ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလထုတ် မြဝတီမဂ္ဂဇင်း မှာရေးခဲ့တာ။ ‘အမေစားရသော ထမင်းတစ်နပ်’ဆိုတာလည်း ရှိသေးတယ်ကွယ့်။ နောက်မှ ဆရာကြီးဦးသုခရဲ့ မင်္ဂလသုတ်တို့၊ မေတ္တသုတ်တို့၊ သုခမှတ်စုတို့၊ ဓမ္မကထာစာပဒေသာ စတဲ့ဆရာကြီး ရဲ့ဓမ္မစာပေလက်ရာတွေကို ပေးဖတ်ပါဦးမယ်။

နောက်ပြီး အရှင်ဇနကာဘိဝံသရဲ့နောက်ဆုံး ဆယ်လ မြတ်ဗုဒ္ဓ၊ ဆရာကြီး ဓမ္မာစရိယဦးဌေးလှိုင်ရဲ့ ရတနာသုံးပါး ကျေးဇူး၊ ဓမ္မဒူတ၊ ရဟန္တာနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်ထူးများ၊ သီဟိုဠ်ခေတ် စံတော်ဝင်အရိယာများ၊ ဆရာကြီးနန္ဒာသိန်းဇံရဲ့ ဖြေဆည်ရာ၊ မှန်သောစကားကိုဆိုခြင်းနှင့် ပတ်သက်သော မှတ်ချက်များတို့၊ ၁၉၇၀-၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်အတွင်းက ဘကြီးနု (ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဦးနု) အင်္ဂလိပ်ဘာသာနဲ့ ရေးသားခဲ့တဲ့ The Discoverer ၊ The Path နဲ့ The Disciples ဆိုတဲ့ စာမူသုံးစောင်ကို မြန်မာဘာသာ ပြန်ဆိုရေးသားထားတဲ့ မြတ်တရားကိုရှာဖွေ တွေ့ရှိသူ၊ လမ်းနဲ့ တပည့်များ ဓမ္မစာအုပ်တွေကိုလည်း ပေးဖတ်ပါဦးမယ် မောင်မြင့်အေးရေ။ ‘သဗ္ဗဒါနံ ဓမ္မဒါနံ ဇိနာတိ’ လို့ဆိုတဲ့ အလှူတကာတို့တွင် တရားအရသာကို ပေးလှူခြင်းသည်သာ အမွန်မြတ်ဆုံးအလှူဖြစ်တယ်လို့ ဘုရားရှင်မြတ် က ဟောကြားခဲ့တယ်မဟုတ်လား”

“ကျေးဇူးတင်လိုက်တာ ဘကြီးကောင်းရယ်” “သာဓု၊ သာဓု၊ သာဓုပါဗျာ”