ပြည့်ဖြိုးအောင် (စီမံကိန်းနှင့်ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန)

မိမိတို့နိုင်ငံ၌ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ကုမ္ပဏီများ ညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန (DICA) မှ တရားဝင် ထုတ်ပြန်ထားသည့် အချက်အလက်များအရ မှတ်ပုံတင်ထားသည့် ကုမ္ပဏီပေါင်း ခြောက်သောင်းကျော်ခန့်ရှိပြီး အများနှင့်သက်ဆိုင်သည့်ကုမ္ပဏီအရေအတွက် သည် စုစုပေါင်း ၂၇၀ ခန့် ရှိလာပြီဖြစ်ပါသည်။

၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ငွေချေးသက်သေခံလက်မှတ် များ လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေးဥပဒေ (SE Law) နှင့် ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ငွေချေးသက်သေခံလက်မှတ်များလဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေးနည်းဥပဒေ (SE Rules) များကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပါသည်။ ထို့နောက် စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲမှုနှင့် အတူ ဈေးကွက်ကို ထိန်းကျောင်းရသည့် ငွေချေး သက်သေခံလက်မှတ်လုပ်ငန်း ကြီးကြပ်ရေး ကော်မရှင် (SECM)၊ အစုရှယ်ယာအရောင်းအဝယ် များကို အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ဖြစ်မြောက်အောင် ပံ့ပိုးလုပ်ဆောင်ပေးရသည့် စတော့အိပ်ချိန်း (Stock Exchange)တစ်ခု၊ အများပြည်သူတို့၏ အစုရှယ်ယာ အရောင်းအဝယ်ပြုလုပ်မှုမှန်သမျှကို ကြားခံပြုလုပ် ပေးရသည့် ငွေချေးသက်သေခံလက်မှတ် ကုမ္ပဏီ (Securities Company) များနှင့်အတူ အများပြည်သူ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုပြုလုပ်နိုင်ရန် ဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်းများဖြင့် ထိန်းကျောင်းထားသည့် အစု ရှယ်ယာဈေးကွက်တစ်ခု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပါသည်။

အစုရှယ်ယာဈေးကွက် (Stock Market) ဆိုသည်မှာ အရင်းအနှီးဈေးကွက် (Capital Market) ၏ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုမျှသာ ဖြစ်သဖြင့် အရင်းအနှီးဈေးကွက်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန် သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့ အစည်းများစွာ ကြိုးပမ်းလုပ်ဆောင်ကြရဦးမည်ဖြစ် ပါသည်။

ပုံစံ (၃) မျိုးဖြင့် ဈေးကွက်သို့ ဝင်ရောက်လေ့ရှိ

ယခုဆိုလျှင် စတော့အိပ်ချိန်းတွင် စာရင်းဝင် ကုမ္ပဏီ ခုနစ်ခုအထိရှိလာခဲ့ပြီး အများပြည်သူသို့ အစုရှယ်ယာများထုတ်ဝေကမ်းလှမ်းရောင်းချထားသည့်ကုမ္ပဏီများလည်း ရှိလာပြီဖြစ်ပါသည်။ အများ နှင့်သက်ဆိုင်သည့်ကုမ္ပဏီများသည် အောက်ဖော်ပြ ပါ ပုံစံ (၃) မျိုးအနက် တစ်မျိုးကိုအသုံးပြု၍ အရင်း အနှီးဈေးကွက်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လေ့ ရှိကြပါ သည်။ ၎င်းတို့မှာ -

(က) ကုမ္ပဏီသည် အများပြည်သူသို့ အစု ရှယ်ယာအသစ်များ ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်း ရောင်းချမှုကို ပြုလုပ်၍ ဈေးကွက်သို့ ဝင်ရောက်ခြင်း၊

(ခ) ကုမ္ပဏီသည် ထုတ်ဝေထားပြီးဖြစ်သည့် လက်ရှိ အစုရှယ်ယာများကိုသာ အစု ရှယ်ယာရှင်များနှင့် အများပြည်သူတို့ အကြား အလွယ်တကူ အရောင်းအဝယ် ပြုလုပ်နိုင်စေရန်အတွက် စတော့ အိပ်ချိန်း၌ စာရင်းဝင်ခြင်း၊

(ဂ) ကုမ္ပဏီသည် အများပြည်သူသို့ အစုရှယ်ယာအသစ်များ ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်း ရောင်းချမှုပြုလုပ်ခြင်းနှင့်အတူ စတော့ အိပ်ချိန်း၌ တစ်ပြိုင်နက်စာရင်းဝင်ခြင်း တို့ ဖြစ်ကြပါသည်။

အမှန်အားဖြင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးရှိ အရင်းအနှီးဈေးကွက်များကို လေ့လာကြည့်မည်ဆိုပါက ထိုကဲ့သို့သောပုံစံကွဲများကို မြင်တွေ့ရမည် မဟုတ်ဘဲ အစုရှယ်ယာအသစ်များ ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်း ရောင်းချမှုကို ပြုလုပ်ခြင်းနှင့်အတူ အစုရှယ်ယာဈေးကွက်သို့ ဝင်ရောက်လေ့ရှိသည်ကိုသာ မြင်တွေ့ကြရမည်ဖြစ်ပါသည်။ မိမိတို့နိုင်ငံ၏ လက်ရှိအခြေအနေမှာ အစုရှယ်ယာစျေးကွက် မပေါ်ပေါက်ခင် ကာလကတည်းကပင် မြန်မာနိုင်ငံကုမ္ပဏီများ အက်ဥပဒေ ၁၉၁၄ နှင့်အညီ အစုရှယ်ယာများကို အများပြည်သူသို့ ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်း ရောင်းချခဲ့ကြသည့် အများနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ကုမ္ပဏီများရှိနေခဲ့ ခြင်းကြောင့်သာ ထိုကဲ့သို့သောပုံစံများ ကွဲပြားသွား ရခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပထမဦးစွာ နားလည်သိရှိစေလို ပါသည်။

(က) အများပြည်သူသို့ အစုရှယ်ယာအသစ်များ ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်းရောင်းချမှုကို ပြုလုပ်၍ ဈေးကွက်သို့ ဝင်ရောက်ခြင်း

လူသိများသည့် ပထမဦးဆုံးသောပုံစံတစ်ခုမှာ အများနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ကုမ္ပဏီတစ်ခုအနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံကုမ္ပဏီများဥပဒေ (၂၀၁၇) နှင့် ငွေချေး သက်သေခံလက်မှတ်များ လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေး ဥပဒေ (၂၀၁၃) တို့နှင့်အညီ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသည့် လူပုဂ္ဂိုလ်/အဖွဲ့အစည်းများနှင့် အများပြည်သူသို့ အစုရှယ်ယာအသစ်များ ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်း ရောင်းချခြင်းပင်ဖြစ်သည်။

ယင်းကို အစုရှယ်ယာများကို အများပြည်သူသို့ ကနဦး ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်းရောင်းချခြင်း (Initial Public Offering) ဟု သိရှိကြပါသည်။ အများနှင့် သက်ဆိုင်သည့်ကုမ္ပဏီတစ်ခုသည် အစုရှယ်ယာ အသစ်များကို အများပြည်သူသို့ ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်း ရောင်းချမည်ဆိုပါက ငွေချေးသက်သေခံ လက်မှတ် များလဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေးဥပဒေ၊ အခန်း ၆၊ ပုဒ်မ-၃၅ ပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်အညီ လုပ်ဆောင်ရပါ သည်။ ထိုကဲ့သို့ပြုလုပ်ရန်အတွက် ငွေချေး သက်သေခံလက်မှတ်လုပ်ငန်း ကြီးကြပ်ရေးကော်မရှင်(SECM) သို့ ကုမ္ပဏီ၏ အလားအလာညွှန်းတမ်း (Prospectus) ကို ပြည့်ပြည့်စုံစုံ ပြုစုတင်ပြ၍ အစိစစ်ခံရပါသည်။

ကော်မရှင် (SECM) ၏ အလားအလာညွှန်းတမ်း စိစစ်မှုသည် ငွေချေးသက်သေခံလက်မှတ်များ လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေးဥပဒေ၏ အနှစ်သာရများ ဖြစ်သည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများကို အကာအကွယ် ပေးရန်နှင့် အများပြည်သူတို့၏ အကျိုးစီးပွားကို မထိခိုက်စေရန်တို့ကို အခြေခံပါသည်။ အလားအလာ ညွှန်းတမ်းနှင့်အတူ ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်းရောင်းချ မည့်လုပ်ငန်းစဉ်ကိုပါ တစ်ပါတည်း တင်ပြရပြီး ကော်မရှင်မှ လက်ခံရယူစိစစ်ပါသည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် ကော်မရှင်သည် ဥပဒေနှင့်အညီ ရက်ပေါင်း ၆၀ အတွင်း အတည်ပြုဆုံးဖြတ်လေ့ရှိပြီး တစ်ခါတစ်ရံ လိုအပ်ချက်များရှိခဲ့ပါက ထုတ်ဝေရောင်းချမည့် ကုမ္ပဏီသည် အလားအလာညွှန်းတမ်းကို ပြန်လည် ပြင်ဆင်၍ အသစ်တစ်ဖန် လျှောက်ထားတင်ပြရပါ သည်။ ကော်မရှင်မှ လျှောက်ထားလာသည့်ကုမ္ပဏီ၏ အလားအလာညွှန်းတမ်းကို စိစစ်နေစဉ်ကာလ အတွင်း၌ ကုမ္ပဏီသည် မြန်မာနိုင်ငံကုမ္ပဏီများ ဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်အညီ ကမ်းလှမ်း ရောင်းချမည့် လုပ်ငန်းစဉ်တွင် ဖော်ပြပါရှိသည့် မိမိ တို့ကုမ္ပဏီ၏ ဒါရိုက်တာအဖွဲ့၏ သဘောတူဆုံးဖြတ် ချက်များနှင့် လုပ်ဆောင်ထားနိုင်သည့် အချို့သော လုပ်ငန်းစဉ်များဖြစ်သည့် လက်ရှိပိုင်ဆိုင်ထားသည့် အစုရှယ်ယာရှင်များကို ပထမဦးစွာ အစုရှယ်ယာ အသစ်များအား အခွင့်အရေးပေး ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်း ရောင်းချခြင်း (Right Offering) ဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို လုပ်ဆောင်နိုင်ပါသည်။

ကော်မရှင်သည် အများပြည်သူအား အစုရှယ်ယာအသစ်များ ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်း ရောင်းချရန် ခွင့်ပြုပေးမည့်ကုမ္ပဏီကို ပထမဦးစွာ ပဏာမ အတည်ပြုခွင့်ပြုချက် (Preliminary Approval) ပေးပါသည်။ သို့မှသာ ကုမ္ပဏီမှ ငှားရမ်းထားသည့် ယင်း၏ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာအကြံပေးအဖွဲ့အစည်း တစ်ခုဖြစ်ပြီး ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်းရောင်းချမည့် အစု ရှယ်ယာအသစ်များကို တစ်ဆင့်ခံရောင်းချမှု (Underwriting)ပြုလုပ်မည့် ငွေချေးသက်သေခံလက်မှတ် ကုမ္ပဏီမှ ဦးဆောင်၍ Book Building စနစ်ဖြင့် သင့်လျော်သည့် အစုရှယ်ယာစျေးနှုန်းသတ်မှတ်ခြင်း ကိစ္စရပ်များနှင့် ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်း ရောင်းချမည့် အစုရှယ်ယာများအား တစ်ဆင့်ခံရောင်းချမှုပြုလုပ် ပေးမည့် ငွေချေးသက်သေခံ လက်မှတ်ကုမ္ပဏီများကို ညှိနှိုင်းရွေးချယ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်များကို လုပ်ဆောင်ရန်အတွက် ဖြစ်ပါသည်။

Book Building စနစ်ဖြင့် အစုရှယ်ယာဈေးနှုန်း သတ်မှတ်မှုပြုလုပ်ခြင်းဆိုသည်မှာ အစုရှယ်ယာ ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်းရောင်းချမည့်ကုမ္ပဏီ (Issuer) နှင့် ယင်းလုပ်ငန်းစဉ်များကို ဦးဆောင်၍ တစ်ဆင့်ခံ ရောင်းချမည့် ငွေချေးသက်သေခံလက်မှတ်ကုမ္ပဏီတို့ ပူးပေါင်း၍ ရွေးချယ်ဖိတ်ကြားထားသည့် အရည် အသွေးမီရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအား ကုမ္ပဏီ၏ စီးပွား ရေးလုပ်ငန်းလုပ်ဆောင်မှု၊ ဘဏ္ဍာရေးအခြေအနေ၊ စီမံခန့်ခွဲမှုအဖွဲ့၊ ဆက်လက် လုပ်ဆောင်မည့် စီးပွား ရေးလုပ်ငန်း (သို့မဟုတ်) စီမံကိန်းများ အစရှိသည့် သတင်းအချက်အလက်များကို ရှင်းလင်းတင်ပြ၍ ၎င်းတို့မှ အများစုအဆိုပြုသည့် သင့်တင့်မျှတသော အဆိုပြုဈေးနှုန်းတစ်ခုကို ရရှိလာစေရန် လုပ်ဆောင် ခြင်းဟု အလွယ်တကူ နားလည်နိုင်ပါသည်။

အပြီးသတ်အဆိုပြုဈေးနှုန်း သတ်မှတ်ချက်ရလဒ်အား ကော်မရှင်သို့ ဦးစွာတင်ပြရပါသည်။ အပြီးသတ်အဆိုပြု ဈေးနှုန်းသတ်မှတ်ချက် ရလဒ်အား ကော်မရှင်သို့ ဦးစွာတင်ပြရပါသည်။ ကော်မရှင်မှ အလားအလာညွှန်းတမ်းအား အပြီးသတ်အတည်ပြုချက် (အပြီးသတ် အဆိုပြုဈေးနှုန်း သတ်မှတ်ချက်ပါဝင်) ကို ခွင့်ပြုပေးပြီးပါက ယင်းကုမ္ပဏီသည် ကော်မရှင်၏ အတည်ပြုချက်နှင့်အတူ အဆိုပါ အလားအလာညွှန်းတမ်းကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့်ကုမ္ပဏီများ ညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာနသို့ မှတ်ပုံတင်ရန် ပေးပို့ရပါသည်။ ထို့နောက် အပြီးသတ်အဆိုပြုဈေးနှုန်းသတ်မှတ်ချက်ကို တစ်ဆင့်ခံ ရောင်းချမှု ပြုလုပ်ကြမည့် ငွေချေးသက်သေခံ လက်မှတ်ကုမ္ပဏီများသို့ အကြောင်းကြားခြင်း၊ အများပြည်သူသို့ ကမ်းလှမ်းရောင်းချခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်များဖြစ်သည့် ဖိတ်ခေါ်ကမ်းလှမ်းသည့်ရှင်းလင်းပွဲ (Road Shows)များပြုလုပ်ခြင်း၊ အစုရှယ်ယာများကို ဝယ်ယူကြမည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ၏ အဆိုပြု အမှာစာများအား တစ်ဆင့်ခံရောင်းချမှုပြုလုပ်သည့် ငွေချေးသက်သေခံ လက်မှတ်ကုမ္ပဏီများမှတစ်ဆင့် လက်ခံခြင်း အစ ရှိသည့် လုပ်ငန်းစဉ်များကို လုပ်ဆောင်ကြရပါသည်။

ဥပမာအားဖြင့် ငွေချေးသက်သေခံလက်မှတ်များ လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ရေး ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းပြီး နောက် Myanmar AGRO Exchange Public Ltd. (MAEX)၊ Yangon Bus Public Co., Ltd. (YBPC)၊ Amata Holdings Public Co., Ltd. (AMATA) တို့သည် အထက်ပါ နည်းလမ်းအတိုင်း ကုမ္ပဏီ၏ အလားအလာညွှန်းတမ်းအား ကော်မရှင်သို့ တင်ပြ ကာ စိစစ်အတည်ပြုချက်ကို ရရှိခဲ့ပြီး အများပြည်သူ သို့ ကနဦးအစုရှယ်ယာများ ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်း ရောင်းချခြင်းကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြပါသည်။ ယင်းတို့ တွင် ပုံစံနှစ်မျိုး ထပ်မံကွဲပြားပြီး Myanmar AGRO Exchange Public Ltd. နှင့် Yangon Bus Public Co., Ltd. တို့၏ပုံစံသည် အများနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ကုမ္ပဏီထူထောင်ပြီး အစုရှယ်ယာများကို မူရင်း တန်ဖိုး (Face Value) သတ်မှတ်၍ ထပ်ဆောင်းငွေ (Premium) ပေး၍ ထုတ်ဝေကမ်းလှမ်းရောင်းချခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး Amata Holdings Public Co., Ltd.၏ ပုံစံမှာမူ ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီအဖြစ် လုပ်ငန်းလုပ်ဆောင် မှုကြာမြင့်လာပြီးမှသာ အများနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ကုမ္ပဏီသို့ စတင်ပြောင်းလဲဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး အထက်ပါ နည်းလမ်းများကို အသုံးပြု၍ ဈေးကွက်ထဲသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။

(ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်)