တိုင်းရင်းသားတို့၏အသံ ထင်ဟပ်ပေါ်လွင်လာသည့် ကလေးစာပေပွဲတော်များ

ထက်အံ့လင်း

“တိုးတက်သောနိုင်ငံသားတိုင်း စာဖတ်ကြ၍ စာဖတ်သော နိုင်ငံသားတိုင်း တိုးတက်ကြသည်”ဟု ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် ဦးသန့်က ပြောကြားခဲ့သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် စာပေဖတ်ရှုသည့် နိုင်ငံ၊ စာဖတ်ချိန်ကို အများဆုံး အသုံးပြုသည့်နိုင်ငံများတွင် အိမ်နီးချင်း တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့သည် ထိပ်ဆုံး၌ ရပ်တည်လျက်ရှိသည်ကို အားကျဖွယ် လေ့လာတွေ့ရှိရသည်။ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရာတွင် အစိုးရ၏ ဦးဆောင်မှု ကောင်းမွန်ရုံသာမက အသိပညာ ဗဟုသုတ ပြည့်ဝသည့် ပြည်သူများလည်း လိုအပ်သည်ဟု မြင်ပါသည်။

သိပညာဗဟုသုတရရှိရန် အဓိက လိုအပ်ချက်မှာ စာပေဖတ်ရှုလေ့လာရန်ပင် ဖြစ်သည်။ စာဖတ်ခြင်းသည် အလေ့အကျင့်ရှိရန် လိုအပ်ပြီး စာပေကို ဖတ်ရှုလေ့လာလိုသည့် အလေ့အထများ ရှိရပါမည်။ ထိုအလေ့အထကို ငယ်ရွယ်စဉ် ကတည်းက လေ့ကျင့်ပျိုးထောင် ပေးရမည်ဖြစ် သကဲ့သို့ စာပေဖတ်ရှုနိုင်မည့် အခွင့်အလမ်းများကိုလည်း ဖန်တီးပေးရန် လိုအပ်ပါသည်။

ကလေးများ ပညာရှာမှီးသူများဖြစ်လာစေရန်

ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနသည် ရုံးစာကြည့် တိုက်များကို အဆင့်မြှင့်တင်ပေးပြီး ကလေးစာဖတ်ခန်းများကိုလည်း သီးသန့်စီစဉ်ပေးလျက် ရှိသည်။ ကလေးများ စာပေဖတ်ရှုသည့် အလေ့အကျင့်များရရှိစေရန် သင်ကြားပေးနေသည့် ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပအဖွဲ့အစည်းများကလည်း ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက် လျက်ရှိကြသည်။ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းဒေသကြီး၊ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့တို့ ပူးပေါင်း၍ ကလေးများ စာအုပ်စာပေ၌ နှစ်သက်မွေ့လျော်ကာ ရာသက်ပန် ပညာရှာမှီးသူများ ဖြစ်လာစေရန်၊ ရှိစေရန် စာအုပ်ပြခန်း၊ ကလေးစာဖတ်ခန်းနမူနာ၊ စာအုပ်အရောင်းဆိုင်များ၊ စာပေဟောပြောပွဲ၊ ဆွေးနွေးပွဲများကိုလည်း ကျင်းပပေးလျက်ရှိသည်။ ထို့ပြင် အသိပညာ ဗဟုသုတရရှိစေမည့် ပြခန်းများပါရှိသကဲ့သို့ စိတ်ရွှင်လန်းအပန်းဖြေရန်နှင့် ပျော်ရွှင်မှု ရရှိနိုင်မည့် ဖျော်ဖြေရေးအစီအစဉ်များ ကိုလည်း ထည့်သွင်းကျင်းပပေးလျက် ရှိသည်။ ပွဲတော်၌ ပျော်ရွှင်စွာဆင်နွှဲရင်း စုပေါင်းအလုပ်များတွင် ဝိုင်းဝန်းပါဝင်တတ်သည့် အလေ့အထကောင်းများ ရရှိလာစေရန်၊ ပညာဗဟုသုတရော လူရည်လူသွေးပါ ပြည့်ဝ၍ အနာဂတ်တွင် တိုင်းပြည်အတွက် ဦးဆောင်ဦးရွက်ပြုနိုင်သူများ ဖြစ်လာစေရန် ရည်ရွယ်ချက်များဖြင့် ကလေးစာပေ ပွဲတော်များကို ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှစ၍ နိုင်ငံအနှံ့တွင် ကျင်းပပေးလျက်ရှိသည်။

အသိပညာနှင့် စိတ်ရွှင်လန်းအပန်းဖြေရန်

ကလေးစာပေပွဲတော်များတွင် ကလေးများ စာပေနှင့် ထိတွေ့မှုရှိစေရန် ကဗျာရွတ်ဆိုပြိုင်ပွဲ၊ ပုံပြောပြိုင်ပွဲ၊ ကျပန်းစကားပြောပြိုင်ပွဲများ၊ ဉာဏ်ရည်ထက်မြက်စေသည့် စက္ကူခေါက်၊ ဆေးရောင်ခြယ်၊ အရုပ်ဆက်၊ စကားပုံဆက် ကစားနည်းများ၊ အများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက် တတ်စေမည့် Team Building ဂိမ်းများ ထည့်သွင်း ကျင်းပလျက်ရှိသည်။ စာပေနှင့်နီးစပ်မှု ထိုကဲ့သို့ ကလေးစာပေပွဲတော်များ ကျင်းပ ခဲ့မှုအနက် ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနား တက္ကသိုလ်တွင် ကျင်းပခဲ့သည့် ကလေးစာပေပွဲတော်သည် ထူးခြားသည်ဟု ဆိုရပါမည်။ ကလေးစာပေပွဲတော် (မြစ်ကြီးနား) ဖွင့်ပွဲအခမ်းအနားကို မြစ်ကြီးနား တက္ကသိုလ် ဘွဲ့နှင်းသဘင်ခန်းမကြီး၌ ကျင်းပရာ မနောမြေမှတေးသံသာ၊ အိုဝမ် ကချင်ရိုးရာသီချင်း၊ ရှမ်းရိုးရာအက၊ ရဝမ်ရိုးရာအက၊ လီဆူရိုးရာအက၊ တိုင်းလုံရိုးရာအကများဖြင့် စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ကြပြီး ပွဲတော်ကျင်းပသည့် သုံးရက်လုံးတွင်လည်း ကျောင်းသား ကျောင်းသူလေးများ၏ ဖျော်ဖြေမှုများနှင့်အတူ တိုင်းရင်းသားရိုးရာ အကအလှများ ပါဝင်ကပြ ဖျော်ဖြေခဲ့ကြသည်။ ဘွဲ့နှင်းသဘင် ခန်းမရှေ့ရှိ ဖျော်ဖြေရေးစင်မြင့်၌လည်း လီဆူ၊ ရဝမ်၊ ဇိုင်ဝါး၊ လာချိဒ်၊ တိုင်းလုံ၊ တိုင်းလိုင်နှင့် တိုင်းဆာတိုင်းရင်းသားတို့၏ ရိုးရာအကများဖြင့် သီဆိုကပြဖျော်ဖြေခဲ့ကြသည်။

နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်သည် ကချင်ပြည်နယ်သို့ ကလေးစာပေပွဲတော်(မြစ်ကြီးနား) ပွဲတော် မကျင်းပမီ ရောက်ရှိခဲ့စဉ် “ကလေးစာပေပွဲတော် များတွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ ပုံပြောပြိုင်ပွဲများ၊ ကဗျာရွတ်ပြိုင်ပွဲများသာမက တိုင်းရင်းသား ဘာသာ ပုံပြောပြိုင်ပွဲ၊ ကဗျာရွတ်ပြိုင်ပွဲများပါ ထည့်သွင်းကျင်းပစေရန်” လမ်းညွှန်ခဲ့ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ လမ်းညွှန်မှုနှင့်အညီ တိုင်းရင်းသား ပြည်သူများ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုဖြင့် တိုင်းရင်းသားများ၏ ကိုယ်ပိုင်စာပေနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန်၊ တိုင်းရင်းသားများ၏ ကိုယ်ပိုင် စာပေဖြင့် ရေးဖွဲ့ထားသည့် ကဗျာများ၊ ပုံပြင်များကို အခြားတိုင်းရင်းသားများ သိရှိပြီး ဂုဏ်ယူမြတ်နိုး တန်ဖိုးထားတတ်စေရန်” ရည်ရွယ်၍ တိုင်းရင်းသား ဘာသာစကားများဖြင့် ရေးဖွဲ့ထားသည့် ပုံပြင်နှင့် ကဗျာပြိုင်ပွဲများကို ထည့်သွင်းကျင်းပခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်

ပွဲတော်၏ ပထမနေ့ ကဗျာရွတ်ဆိုပြိုင်ပွဲတွင် ဂျိန်းဖော၊ ရဝမ်၊ လီဆူ၊ ဇိုင်ဝါး၊ လော်ဝေါ်၊ တိုင်းလုံ၊ တိုင်းဆာနှင့် တိုင်းလိုင် တိုင်းရင်းသားကျောင်းသား ကျောင်းသူများက တိုင်းရင်းသား ဘာသာစကားဖြင့် ကဗျာရွတ်ဆိုပြီး မြန်မာဘာသာဖြင့် ပြန်ဆိုခဲ့ရာ ပြိုင်ပွဲဝင် တိုင်းရင်းသားသာမက ကျန်တိုင်းရင်းသားများပါ ဗဟုသုတ တိုးပွားစေလျက် ဝမ်းသာပီတိဖြစ်ကြသည်။

တိုင်းရင်းသား ဘာသာစကားဖြင့် ပုံပြော

ထို့အတူ ပွဲတော်၏ ဒုတိယနေ့ ပုံပြောပြိုင်ပွဲတွင် လီဆူ၊ ဂျိန်းဖော၊ လာချိဒ်၊ ရဝမ်၊ လော်ဝေါ်၊ တိုင်းဆာ၊ တိုင်းလိုင်၊ တိုင်းလုံ၊ ဇိုင်ဝါး တိုင်းရင်းသား ကျောင်းသား ကျောင်းသူများက တိုင်းရင်းသား ဘာသာစကားဖြင့် ပုံပြောကြပြီး မြန်မာဘာသာဖြင့် ပြန်ဆိုခဲ့ရာ စိတ်ပါဝင်စားစွာ ကြည့်ရှုသူများပြားခဲ့သည်။

အဆိုပါ ပြိုင်ပွဲများသို့ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ သူများနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ရာ “ကျွန်မ ဒီနေ့ပုံပြောပြိုင်ပွဲမှာ ဂျိန်းဖောဘာသာဆိုရင် ချဂရောန်ထဲ့ ဆဂူး ကရှာအလမ် လို့ခေါ်ပြီး မြန်မာဘာသာနဲ့ဆိုရင် ဝံပုလွေနဲ့ သိုးကလေး ဆိုတဲ့ပုံပြင်ကို လာရောက် ယှဉ်ပြိုင်တာပါ။ ဒီလိုပါဝင်ခွင့်ရတဲ့အတွက် ဂျိန်းဖောဘာသာစကားကို အခြားတိုင်းရင်းသားတွေ သိစေချင်တယ်။ အခြားသော တိုင်းရင်းသား သူငယ်ချင်းတွေရဲ့ ပုံပြင်တွေကိုလည်း သိရတဲ့အတွက် ပျော်ပါတယ်” ဟု မြစ်ကြီးနားမြို့ အမှတ်(၁) အခြေခံပညာ အထက်တန်းကျောင်းမှ ဂျိန်းဖောတိုင်းရင်းသူလေး မဂျာနောင်ဆိုင်းက ပြောသည်။

ရဝမ်တိုင်းရင်းသားဘာသာဖြင့် ပုံပြောပြိုင်ပွဲ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည့် အမှတ်(၈) အခြေခံပညာ အထက်တန်းကျောင်းမှ ချန်းဒေးဗစ်ဆန်းလွင်က”ဒီလိုမျိုး အခြားတိုင်းရင်းသား သူငယ်ချင်း တွေ အများကြီးရှိတဲ့နေရာမှာ တစ်ခါမှ မပြောဖူး ဘူး။ ဘုရားကျောင်းမှာတော့ သီချင်းဆိုဖြစ်တယ်။ အခုလိုမျိုးပြောတာက ပထမဆုံးပြောဖူးတာ ဆိုတော့ စိတ်လှုပ်ရှားသလို ပျော်လည်းပျော်တယ်။ ပုံပြင်ဆိုပေမယ့် ကျွန်တော့်စိတ်ထဲမှာ ကိုယ်ရဲ့ ရဝမ်လူမျိုးတွေ ကိုယ်စားပြောနေရသလို ခံစားရပါတယ်။ နောင်တွင်လည်း ဒီလိုမျိုးလုပ်ပေးစေချင် တယ်”ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

နောင်နှစ်တွေမှာလည်း ဝင်ပြိုင်မယ်

ထို့အတူပင် တိုင်းလုံတိုင်းရင်းသားလေး စိုင်းမြင့်ဦးက “ကျွန်တော်က တိုင်းလုံဘာသာ နဲ့ ပြောတယ်။ သူငယ်ချင်း နန်းဆိုင်းမိုင်က မြန်မာ လိုပြောတယ်။ ကျွန်တော်တို့ပြောတဲ့ ပုံပြင်က တိုင်းလုံဘာသာနဲ့ လင်းတောင်းလိမ် လို့ခေါ် ပြီး မြန်မာဘာသာကျတော့ လကိုဆယ်သောမျောက် ဆိုတဲ့ ပုံပြင်ကို ပြောပြကြတယ်။ ပုံပြောပြီးတော့ ကျွန်တော့်အဖေနဲ့ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ တခြား နေရာတွေကို လေ့လာကြတယ်။ ကျွန်တော်တို့က ဒီလိုမျိုးမကြုံဖူးတော့ ဝမ်းသာတယ်။ နောင်နှစ်

တွေမှာလည်း လုပ်ဖြစ်ရင် ကဗျာရော၊ ပုံပြင်ရော ဝင်ပြိုင်မယ်” ဟု ပြောကြားသည်။ ပြိုင်ပွဲများတွင် ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည့် တိုင်းရင်းသား ကျောင်းသား ကျောင်းသူများ၏ ရင်ခုန်လှုပ်ရှားဖွယ် စကားသံများသာမက အုပ်ချုပ်သူ ဆရာမ ဒေါ်ဂျာမိုင်ကလည်း “ကလေးစာပေ ပွဲတော်မှာ တိုင်းရင်းသားဘာသာစကားနဲ့ ပုံပြင်၊ ကဗျာတွေ ပါဝင်ပြောကြားလို့ ရတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ကျောင်းမှာလည်း Grade 1 မှ Grade 4 အထိ သင်တာရှိပါတယ်။ အဲဒါနဲ့ ကလေးတွေက ပုံပြင်ပြော ပါဝင်ချင်တယ်ဆိုတာနဲ့ ဒီနေ့ကလေးတွေကို လိုက်ပို့တာပါ။ ကလေးတွေက ဒီလိုပါဝင် ခွင့်ရတဲ့အတွက် ပျော်ကြတယ်။ ကလေးတွေ ပျော်တော့ ကျွန်မဆီလည်း ကူးစက်ပြီးပျော်ပါတယ်။ ကလေးတွေအနေနဲ့ ပုံပြောလာပြိုင်ရုံတင် မဟုတ်ဘဲ အခြားသော တိုင်းရင်းသားဘာသာစကားနဲ့ ပုံပြင်တွေကို လေ့လာခွင့်ရတဲ့အတွက် ဗဟုသုတ တွေ ရရှိခဲ့ပါတယ်”ဟု ကြည်နူးဝမ်းသာမှုဖြင့် ပီတိစကားကို ပြောကြားခဲ့သည်။

ပွဲတော်လာပရိသတ်များ ဗဟုသုတတိုးပွားစေ

ထို့ပြင် ပွဲတော်၌ အသိပညာပေးပြခန်းပေါင်း ၃၆ ခန်း ခင်းကျင်းပြသခဲ့ရာတွင် ဂျိန်းဖော၊ လာချိဒ်၊ လော်ဝေါ်၊ ဇိုင်ဝါး၊ လီဆူ၊ ရဝမ်၊ တိုင်းလုံ၊ တိုင်းလေ၊ တိုင်းလိုင်၊ တိုင်းဆာ၊ တိုင်းခမ်းတီ စသည့် တိုင်းရင်းသားများ၏ စာပေနှင့် ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု ပြခန်း ၁၁ ခန်းကိုလည်း ပါဝင်ပြသနိုင်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ ပြခန်းများတွင် တိုင်းရင်းသားစာပေများ၊ ပေ၊ ပုရပိုက်များ၊ ရိုးရာဝတ်စုံများ၊ အသုံးအဆောင် ပစ္စည်းများ၊ အထိမ်းအမှတ်ပစ္စည်းများကို ခင်းကျင်း ပြသထားသဖြင့် စိတ်ဝင်တစား ကြည့်ရှုလေ့လာသူများ၊ မေးမြန်းဆွေးနွေးသူများကို ပြခန်း တာဝန်ခံများက စိတ်ရှည်လက်ရှည် ရှင်းလင်း ပြောပြခဲ့ကြသဖြင့် တိုင်းရင်းသားစာပေနှင့် ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု ပစ္စည်းများအကြောင်း ပွဲတော်လာ ပရိသတ်များအတွက် ဗဟုသုတတိုးပွားစေခဲ့သည်။

ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနားမြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သည့် ကလေးစာပေပွဲတော်တွင် တိုင်းရင်း သားတို့၏ ကဏ္ဍစုံပူးပေါင်းပါဝင်မှုကြောင့် ရောင်စုံ ပန်းခင်းသဖွယ် လှချင်တိုင်းလှနေသည်ကို ကြည်နူးဖွယ်ရာ မြင်တွေ့ ခဲ့ရသည်။

ထို့အတူ ကလေးစာပေပွဲတော် (ပူတာအို) ကို မတ်လ ၁၈ ရက်နေ့မှ ၁၉ ရက်နေ့အထိ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ဖျားရှိ ပူတာအိုမြို့တွင် ကျင်းပတော့မည်ဖြစ်ရာ ဒေသခံ ရဝမ်၊ ဂျိန်းဖော၊ လီဆူ၊ ရှမ်း တိုင်းရင်းသားတို့၏ အကအလှ ဖျော်ဖြေမှုများ နှင့်အတူ တိုင်းရင်းသား ဘာသာများဖြင့် ကဗျာရွတ်ဆိုပြိုင်ပွဲနှင့် ပုံပြောပြိုင်ပွဲများလည်း ထည့်သွင်း ကျင်းပမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ဗျာရွတ်ဆိုနှင့် ပုံပြောပြိုင်ပွဲများ ကျင်းပရန်

ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး ပဲခူးမြို့ ပဲခူးတက္ကသိုလ်၌ မတ်လ ၂၈ ရက်မှ ၃၀ ရက်နေ့အထိ ကျင်းပပြုလုပ် မည့် ကလေးစာပေပွဲတော် (ပဲခူး) တွင်လည်း ဒေသခံ တိုင်းရင်းသားများ ဖြစ်သည့် ကရင်၊ မွန်၊ အရှိုချင်း၊ ပအိုဝ်း၊ ရှမ်း၊ ကယားတို့၏ အကအလှ များ၊ တိုင်းရင်းသား ဘာသာဖြင့် ကဗျာရွတ်ဆို ပြိုင်ပွဲနှင့် ပုံပြောပြိုင်ပွဲများ ထည့်သွင်းကျင်းပပေးရန် စီစဉ်ဆောင်ရွက်နေကြောင်း ထပ်မံ သိရှိရပါသည်။

ထိုကဲ့သို့ နိုင်ငံတစ်ဝန်းတွင် အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ကျင်းပလာသည့် ကလေးစာပေပွဲတော်များတွင် စာအုပ်စာပေပြပွဲနှင့် စာအုပ်ပြခန်း၊ နည်းပညာ မိတ်ဆက်၊ ဉာဏ်စမ်းပဟေဠိနှင့် ကလေးကစားနည်း၊ စုပေါင်းကစားနည်းများ စုံလင်စွာပါဝင်လာမှုနှင့်အတူ တိုင်းရင်းသားတို့၏ အကအလှများ၊ ကဗျာရွတ်ဆိုသံများ၊ ပုံပြင်ပြောဆိုမှုများ၊ စာပေနှင့် ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ပြခန်းများဖြင့် ထပ်မံဖြည့်စွက် ဆောင်ရွက်လာမှုကြောင့် “ပင်ချင်း ခက်၍ နွယ်ချင်းယှက်” ဆိုသကဲ့သို့ တိုင်းရင်းသား ပြည်သူတစ်ရပ်လုံး ဆက်နွှယ်ပါဝင်လာပြီး “တိုင်းရင်းသားတို့၏ အသံများ ထင်ဟပ်ပေါ်လွင် လာသော ကလေးစာပေပွဲတော်များ”ဟု ကျူးရင့် မိပါသတည်း။

မြန်မာ့အလင်း